KRZEWINKI I PÓŁKRZEWY DZIKO ROSNĄCE

Borówka czarna (= borówka czernica, czarna jagoda, czernica) – Vaccinium myrtillus L.
Rodzina: Ericaceae – wrzosowate

Występowanie: lasy iglaste i mieszane

Stanowisko: słoneczne, półcieniste

Gleba: kwaśna, piaszczysta

Termin kwitnienia: V-VI

Długość kwitnienia: 2-3 tyg.

Rozmnażanie: siew nasion, fragmenty kłączy

Wydajność miodowa: 24-140 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: zielonkawożółty

Najczęściej występuje w podszycie lasów iglastych (zwł. sosnowych i świerkowych) i mieszanych oraz w zaroślach, na polanach i obrzeżach lasów, zarówno na niżu, jak i w górach. Osiąga 15-60 cm wysokości. Wytwarza podziemne rozłogi oraz kanciaste, zielone pędy, z których wyrastają jajowate lub eliptyczne liście. Kwiaty osadzone są pojedynczo w kątach liści na tegorocznych przyrostach. Cechują się kulistodzbaneczkowatą, zielonkawą lub różowawą koroną o długości 6 mm z pięcioma ząbkami na szczycie. Owocem jest czarna (stąd nazwa czernica), kulista jagoda, z ciemnoczerwonym miąższem zawierająca liczne nasiona i fioletowy sok. Owoce i liście przypominają mirt, stąd łacińska nazwa rodzajowa myrtíllus (łac. myrtus = mirt). Owoce (są jednym z najstarszych leków przeciwbiegunkowych w Europie Północnej, uszczelniają naczynia krwionośne oraz suszone mają działanie lekko zapierające) i liście (m.in. stosowane w leczeniu początkowych stadiów cukrzycy) wykorzystywane są w fitoterapii. Owoce były zbierane przez Słowian od najdawniejszych czasów. Spożywa się je w stanie świeżym lub przeznacza na przetwory (konfitury, soki, nalewki, wina). Znalazły także zastosowanie do farbowania tkanin i produktów spożywczych na kolor niebiesko-szary. Wyciągiem z owoców barwi się również wino i wyroby papierowe na kolor czerwony lub fioletowy oraz pisanki na czarno. W XIX w. liście służyły do produkcji wysokoprocentowego alkoholu.

Bagno zwyczajne – Rhododendron tomentosum Harmaja (= Ledum palustre L.)
Rodzina: Ericaceae – wrzosowate

Występowanie: torfowiska, bory bagienne

Stanowisko: półcieniste

Gleba: kwaśne, torfiaste

Termin kwitnienia: V-VI

Długość kwitnienia: ~4 tyg.

Rozmnażanie: odkłady, siew nasion

Wydajność miodowa: do 80 kg/ha

Wydajność pyłkowa: brak danych

Kolor obnóży: białawy

Roślinę można spotkać na torfowiskach oraz w borach bagiennych. Jest zimozieloną krzewinką lub krzewem o silnej i przyjemnej, nieco mdłej woni z wyprostowanymi pędami dorastającymi do 1-1,5 m wysokości. Charakterystyczną cechą młodych pędów jest obecność rudych włosków na ich powierzchni. Liście są skórzaste, lancetowate lub wąskoeliptyczne o długości do 5 cm. Brzeg liści jest podwinięty, ich górna powierzchnia błyszcząca i ciemnozielona, dolna pokryta przez rude włoski. Białe lub różowawe kwiaty o średnicy 1-1,5 cm wyrastają na długich szypułkach i silnie, odurzająco pachną. Zebrane są na końcach ubiegłorocznych pędów, gdzie tworzą kuliste baldachy. Roślina kwitnie w V-VI. Owocem jest torebka. Ziele i liście bagna wykorzystywane są w celach leczniczych. Indianie i Eskimosi parzyli z niej herbatę. Jest to roślina trująca, gdyż liście i pędy produkują olejek eteryczny o odurzającym zapachu porażający układ nerwowy i działający narkotycznie. Pędy stosowane są do odstraszania moli, prusaków i innych owadów. Dawniej rośliną fałszowano piwo. Na stanowiskach naturalnych podlega ona częściowej ochronie.

Bagno preferuje półcieniste stanowiska oraz kwaśne, torfiaste gleby. Bardzo trudno rozmnożyć roślinę poza jej naturalnymi siedliskami ­występowania.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"