Pokarm zawierający izofukosterol jest kompletny pod kątem odżywczym i dobrze zastępuje pyłek

W ostatnich latach pszczelarze coraz częściej borykają się z problemem niedoboru pożytków, co coraz bardziej wpływa na kondycję rodzin pszczelich. Zespół naukowców z Washington State University i APIX Biosciences NV w Wingene w Belgii postanowił sprawdzić, czy możliwe jest stworzenie sztucznej diety, której skład chemiczny w pełni zastąpi naturalny pyłek, i jednocześnie określić, które składniki tej diety są kluczowe dla pszczół miodnych.

W efekcie powstał preparat zawierający sześć podstawowych steroli występujących w pyłku. Aby ustalić, które z nich są niezbędne, przeprowadzono dwa eksperymenty: pierwszy w izolatorach namiotowych (bez dostępu do zew. źródeł pyłku), drugi w realnych warunkach polowych podczas zapylania borówki i słonecznika.

W eksperymencie pierwszym cztery grupy rodzin pszczelich karmiono różnymi dietami. Pierwsza otrzymywała pełną mieszankę steroli (dieta A), druga dietę pozbawioną izofukosterolu (dieta B), trzecia dietę bez 24 metylenocholesterolu (dieta C), czwarta zaś popularny, dostępny w handlu suplement białkowy. Dieta D jest wewnętrzną dietą referencyjną stosowaną do porównywania eksperymentów i sezonów próbnych. Jako punkt odniesienia (grupa kontrolna) zastosowano dwie powszechnie stosowane komercyjne diety z suplementami białkowymi: Dietę E (eksperyment 1; dostępny w UE i USA) i Dietę COMP (eksperyment 2; dostępny w USA).

Przez 108 dni systematycznie monitorowano przyrost czerwiu oraz zachowanie pszczół. Okazało się, że rodziny karmione bez izofukosterolu produkowały zaledwie około 36% czerwiu w porównaniu z grupą pełnej diety, a robotnice wykazywały wyraźne zaburzenia koordynacji – drżenie ciała, ospałość i opóźnione reakcje na bodźce. W grupie bez 24 metylenocholesterolu spadek produkcji czerwiu był zauważalny, ale łagodniejszy, a pszczoły zachowały podstawowe zdolności ruchowe. Najgorzej wypadł popularny suplement – połowa kolonii utraciła zdolność do ciągłej rozbudowy czerwiu po zaledwie 36 dniach i ostatecznie wymarła.

Drugi etap badań odbywał się w terenie – 64 rodziny pracowały w cyklu: przechowywanie w magazynie, zapylanie pola borówki, ponowne przechowywanie, zapylanie słonecznika. Kolonie, którym podawano „Dietę A”, osiągały średnio ponad 10 ramek pszczół i znacznie większy obszar czerwiu niż grupy karmione referencyjną dietą, popularnym suplementem czy polegające wyłącznie na naturalnym pyłku. W grupach bez odpowiedniego wsparcia sterolowego śmiertelność do końca sezonu sięgnęła aż 50%, podczas gdy w koloniach z pełną dietą nie przekroczyła 9%.

Zaskakujący okazał się fakt, że dotychczas uważany za najważniejszy 24 metylenocholesterol, choć najobficiej występuje w tkankach pszczół, nie jest warunkiem przetrwania i produkcji czerwiu w takim stopniu jak izofukosterol. To właśnie ten drugi sterol, dotąd rzadko wspominany, okazał się kluczowy – bez niego kolonie nie były w stanie rozwijać się prawidłowo.

Dla pszczelarzy oznacza to, że w warunkach deficytu pyłku warto sięgać nie tylko po „białko” jako takie, ale po preparaty, których skład sterolowy zbliżony jest do naturalnego pyłku i zawiera izofukosterol. Równocześnie przypomina to o ogromnej wartości różnorodnych łąk i pasów kwietnych, z których pszczoły mogą pozyskiwać pełen zestaw niezbędnych mikroskładników. Dzięki planowanym doborom pożytków oraz świadomej suplementacji możemy wesprzeć zdrowie i siłę naszych uli, co przełoży się na lepszą dynamikę przyrostu czerwiu, odporność na stresy środowiskowe i – w efekcie – większe zbiory miodu oraz skuteczniejszą pracę w zapylaniu roślin.

Wspomniany pokarm, który opracowali naukowcy, nie jest jeszcze dostępna w Polsce. Wszelkie szczegóły znajdują się w źródle.

Oprac. Teresa Kobiałka

Źródła:
Bogaert, T., Reams, T., Maillet, I., Kulhanek, K., Duyck, M., Eertmans, F., Fauvel, A. M., Hopkins, B., & Bogaert, J. (2025). A nutritionally complete pollen-replacing diet protects honeybee colonies during stressful commercial pollination—requirement for isofucosterol. Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences, 292(2045). https://doi.org/10.1098/rspb.2024.3078

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"