Pszczelarstwo Iranu po sankcjach Zachodu

Zdjęcie: Freepik

Do lata 2022 roku USA i kraje zachodnie wprowadziły przeciw Rosji około 10 tys. różnych sankcji – to trzy razy więcej, niż przeciw Irakowi, który miał wątpliwe miano „lidera” w tym temacie. W związku z tym warto przypomnieć, jak Iran działał i rozwijał się w warunkach takich ograniczeń.

W 1979 roku miała miejsce Irańska Rewolucja Islamska, podczas której do władzy doszło muzułmańskie duchowieństwo. Jego walka z „syjonizmem”, „amerykańskim imperializmem” i sunnickimi sąsiadami była przyczyną do wprowadzenia surowych sankcji ze strony USA i Europy. Dodatkowym czynnikiem było ogłoszenie przez Ajatollaha Chomejiniego (szyicki przywódca duchowny i polityczny rewolucji) własnej doktryny islamu, w której nawoływał do „świętej wojny” z wrogami państwa (głównie USA). Szczególnie trudny okres zaczął się od 2012 roku, kiedy Europa podtrzymała irańskie embargo na ropę:

• inflacja w Iranie zwiększyła się o 40–50% w rok;
• wielokrotnie zdewaluowała się waluta krajowa;
• eksport ropy zmniejszył się czterokrotnie;
• PKB na człowieka zmniejszył się o 25%;
• handel zagraniczny zaczął działać w szarej strefie.

Po 40 latach sankcji Irańczycy nauczyli się radzić sobie z nimi. Kraj nawiązał nieoficjalne kontakty gospodarcze z partnerami wewnętrznymi, niebędącymi w „strefie wpływów Waszyngtonu” i zwiększył produkcję krajową. „Szary” import pozwolił częściowo odbudować dział inżynierii mechanicznej, produkcji samochodów i wielu innych gałęzi przemysłu.

Końcem zeszłego roku w rankingu ONZ pod względem rozwoju społeczeństwa wspiął się o 28 pozycji – do 70. miejsca, a średni wiek życia przeciętnego Irańczyka wzrósł o 7 lat (do 77 lat). Wzrost PKB w ostatnim dziesięcioleciu utrzymywał się na poziomie 0,6% rocznie, w 2020 roku wspiął się na 3,1%, a w 2022 roku może wynieść 2,4%.

W sferze wpływów władz Iranu okazało się również pszczelarstwo.

Pszczelarstwo włączono w spis branż o strategicznej wartości dla rozwoju. W roku finansowym 2017/2018 rozwój pszczelarstwa został wsparty kwotą 1,4 mln dolarów.

Naukową opiekę nad pszczołami powierzono Instytutowi Badań nad Zwierzętami. Raz na trzy lata Instytut przeprowadza Irański Kongres Pszczelarski, na który zapraszani są irańscy i zagraniczni naukowcy, specjaliści i pszczelarze. Dziesiąty zjazd miał miejsce w 2020 roku.

Funkcje Funduszu Wsparcia pszczelarskiego obejmują szkolenie i podnoszenie kwalifikacji pszczelarzy, zapewnienie im cukru do karmienia pszczół i zapasów leków weterynaryjnych oraz prowadzenie seminariów i konferencji itd.

Pomoc w rozwoju pszczelarstwa Iranu (liczba ludności to 85 mln) w ostatnich latach okazywała także Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz inne międzynarodowe fundacje.

Według danych Ministerstwa Rolnictwa Iranu w kraju stabilnie rośnie wytwarzanie wszystkich produktów pszczelich, a według produkcji miodu Iran zajął trzecie miejsce na świecie zaraz po Chinach i Turcji.

Główne cechy pszczelarstwa Iranu w latach 2019-2021:

Źródło: dane Ministerstwa Rolnictwa Iranu

Miód zajmuje ważne miejsce w irańskiej kuchni i codziennie jest jedzony do śniadania. Podaje się go w herbaciarniach, knajpkach i hotelach. Najbardziej popularne i pożądane gatunki lokalnego miodu to: estragonowy, cytrusowy, kolendrowy, a także z zastrzalinu wielkolistnego.

Według średniego spożycia miodu (1,3 kg rocznie na osobę) Iran znacznie wyprzedza inne kraje Azji.

Centrami irańskiego pszczelarstwa są północno-zachodnie prowincje: Zachodni Azerbejdżan, Wschodni Azerbejdżan i Ardabil, w których produkuje się ⅓ krajowego miodu i to tu znajduje się najwięcej pasiek hodowlanych.

Potencjał eksportu miodu ocenia się na 5–10 tys. rocznie, jednak statystyki donoszą, że w ostatnich 5 latach eksportowano zaledwie 1–2 tony miodu w roku. Jedna z głównych trudności na drodze zwiększenia eksportu irańskiego miodu to zamknięcie dla niego rynków USA i UE. Według nieoficjalnych danych, partie irańskiego miodu są dostarczane do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Kanady i do innych zachodnich państw. Prawdopodobnie przez pośredników.

Iran jest samowystarczalny pod względem produkcji miodu i nie importuje go zza granicy.

Dynamika eksportu irańskiego miodu:

Źródło: dane Ministerstwa Rolnictwa i media irańskie

Głównymi nabywcami irańskiego miodu są kraje Azji i Bliskiego Wschodu. W 2021 roku do najważniejszych kupujących należeli: Irak (50%), Pakistan, Malezja, Azerbejdżan i Kuwejt. Irańskie władze chcą rozpocząć eksport miodu i innych produktów pszczelich do Chin, ale póki co rezultaty ich starań są bardzo skromne. W 2021 roku do Chin dostarczono 7 ton wosku o wartości 39 tys. $. 

Według prezydenta Irańskiego Związku Pszczelarzy Holam-Husseina Tachmasebiego jednym z głównych zagrożeń dla irańskiego pszczelarstwa jest brak kontroli nad wykorzystywaniem pestycydów w uprawach rolniczych.