Lustrzana pułapka

Zdjęcie: Freepik

Czy wiedzieliście, że pszczoły mogą niechcący utopić się w jeziorze o całkowicie gładkiej tafli? Dlaczego tak się dzieje? Sprawdzili to francuscy naukowcy, powtarzając eksperyment sprzed 60 lat.

Wszystko zaczęło się od chęci sprawdzenia, czy pszczoły rzeczywiście wykorzystują charakterystyczne punkty w terenie do orientacji. W 1963 r. biolog behawioralny Martin Lindauer i entomolog Herbert Heran przeprowadzili interesujący eksperyment: na miejsce testów wyznaczyli staw o długości 250 m. Na jednym brzegu ustawili naczynie z syropem cukrowym, a na przeciwległym wypuszczali pszczoły, obserwując, w jaki sposób, jak szybko i jak wysoko pokonują trasę do pokarmu.  Podczas obserwacji naukowcy zauważyli prawidłowość – pszczoły dolatywały na brzeg, gdy tafla wody na stawie była zmarszczona wiatrem, ale gdy panowała flauta[1] pszczoły obniżały lot, wpadały do wody i się w niej topiły. Wypuszczenie połączonych linką tekturowych łódek na trasie do syropu powodowało, że owady nie spadały w toń.

Francuscy naukowcy postanowili odtworzyć eksperyment. Julien Serres i współautorzy przygotowali tunel o długości 220 cm, którego sufit i podłoga były lustrami (eksperymentatorzy mogli je dowolnie odsłaniać i zasłaniać). U wylotu konstrukcji znajdował się syrop cukrowy. Gdy oba zwierciadła były zakryte, owady nie miały problemu z utrzymaniem wysokości. Odsłonięcie lustra na suficie też nie robiło na nich wrażenia i nie wpływało na przelot. Jednak gdy naukowcy zdjęli zasłony z podłogi, pszczoły obniżały lot i ostatecznie lądowały na szkle.

– Podwójne lustro stworzyło bardzo podobne warunki do warunków z eksperymentu Herana i Lindaunera, czyli otwartego nieba nad gładką wodą – skomentowali eksperyment jego autorzy. – Nasze wyniki zgadzają się z ich rezultatami: pszczoły tracą wysokość, gdy mają wrażenie, że powierzchnia pod nimi się nie przesuwa.

Czytaj także: Wirus i jajniki

To złudzenie kiedyś dopadało pilotów lecących w chmurze. Z powodu braku punktów odniesienia, tracili orientację i mimowolnie obniżali pułap. Obecnie samoloty są wyposażone w czujniki, więc wyeliminowano zagrożenie rozbicia się o skały, a nawet grunt. Niestety pszczoły takiego wsparcia nie mają i gdy lecą nad gładką wodą jeziora, mogą do niego wpaść. Interesujące jest, że niektóre inne gatunki owadów lepiej radzą sobie z niebezpieczną iluzją. Na przykład muszki owocówki utrzymują stały poziom lotu i nie muszą do tego widzieć punktów orientacyjnych na przesuwającym się pod nimi podłożu.

Źródło: National Geografic Polska

[1] Flauta (sztil, cisza morska) – określenie żeglarskie oznaczające brak wiatru.