Pszczelarstwo Wielkiej Brytanii – skromna teraźniejszość i mglista przyszłość

Zdjęcie: Brytyjskie podzielone pola nie zapewniają pszczołom dobrych warunków bytowania.

Pszczelarstwo Wielkiej Brytanii znacznie ustępuje innym państwom Europy Zachodniej. Kapryśny klimat „mglistego Albionu” jest jednym z głównych hamulców rozwoju brytyjskiego pszczelarstwa i przyczyn dużych różnic w produkcji miodu między sezonami. Coraz bardziej odczuwalne są negatywne skutki szerokiego stosowania pestycydów w rolnictwie, urbanizacja, niszczenie naturalnych siedlisk owadów zapylających, niska różnorodność flory i mała powierzchnia wzrostu dzikich roślin oraz inne czynniki, typowe dla krajów wysoko rozwiniętych.

W wielu aspektach pszczelarstwo Wielkiej Brytanii jest porównywalne do japońskiego. Potencjał rozwoju został całkowicie wyczerpany. Według ekspertów Wielka Brytania ma jedynie 25% rodzin pszczelich niezbędnych do zapylania upraw rolniczych. To najmniej z całej Europy Zachodniej.

Brexit w 2020 roku pozbawił brytyjskie pszczelarstwo dotacji z budżetu UE w wysokości 560 tys. $ rocznie, utrudnił wymianę naukową i kontakty między specjalistami i pszczelarzami Wielkiej Brytanii i krajów UE. Brytyjscy pszczelarze od 2021 roku zmuszeni zostali nabywać pakiety i odkłady z UE w wyższych cenach i przy trudniejszych procedurach niż wcześniej. Na razie ograniczenia nie dotyczą zakupu matek pszczelich. Do czasu Brexitu Wielka Brytania nabywała w UE około 21 tys. matek pszczelich i 2 tys. pakietów rocznie.

Wkład pszczół miodnych w gospodarkę kraju ocenia się na 600 mln funtów. Szczególne znaczenie ma zapylanie sadów owocowych (jabłoni, grusz, brzoskwiń, śliw, wiśni), których ogólna powierzchnia wynosi 17,5 tys. ha.

Według danych Komisji Europejskiej liczba pszczelarzy w Wielkiej Brytanii zmniejsza się od początku XXI wieku. W 2003 roku było ich 43 tys., w latach 2017–2019 – 38 tys., a w latach 2020–2022 – 40,3 tys. Najwięcej jest hobbystów.

Czytaj także: Kongres Apimondii w Ufa, odwołany

Liczba rodzin pszczelich także zmniejszyła się z 273 tys. w 2003 roku do 244 tys. w roku 2018. W tym czasie ich liczba w średnim gospodarstwie pasiecznym spadła do 7 sztuk. To znowu najmniej w całej Europie Zachodniej.

Brytyjskie pszczelarstwo produkuje niecałe 10% miodu spożywanego przez ludność kraju. Inaczej rzecz ujmując – 3–5 tys. ton rocznie. Urodzaj miodu w Wielkiej Brytanii przyjęto mierzyć nie w tonach, a „średniej towarowej produkcji miodu średniej rodziny pszczelej" kilogramów rocznie. W 2017 roku ten wskaźnik wynosił 12 kg, a w 2018 – 34 kg. Przy tym należy mieć na uwadze, że w Wielkiej Brytanii nie ma obowiązkowej rejestracji pasiek i rodzin pszczelich.

Spożycie miodu w Wielkiej Brytanii w ostatnich latach stabilnie rosło i w 2020 roku osiągnęło poziom 52 tys. ton rocznie. Ponad 90% tej ilości importowano z 30 państw świata. Przy tym Wielka Brytania została światowym liderem importu chińskiego miodu, wyprzedzając Japonię (która importowała 33,8 tys. ton).

Dynamika importu miodu przez Wielką Brytanię:

Pięć państw, które wysyłają najwięcej miodu do Wielkiej Brytanii, to Polska (4,9 tys. ton), Meksyk (2,6 tys. ton), Nowa Zelandia (2,2 tys. ton) i Wietnam (1,9 tys. ton).

Wielka Brytania eksportuje również miód, przy czym wielkość eksportu rośnie, ale wartość się obniża. Znaczną część tego eksportu stanowi miód zakupiony w innych państwach, a przerobiony potem w brytyjskich przedsiębiorstwach i wysyłany za granicę po zawyżonej cenie. 

Dynamika eksportu brytyjskiego miodu:

Miód jest sprzedawany głównie w krajach Unii Europejskiej. W 2020 roku najwięcej miodu brytyjskiego „przelało się” do Irlandii (75%), Niemiec, Polski i Francji, a do krajów  spoza Unii także do… Chin.   

W 2021 roku miód zajął pierwsze miejsce spośród 6 głównych „smarowideł”, spychając z podium dżemy. Średnie spożycie miodu na obywatela w 2021 roku wyniosło 770 g.

Czytaj także: Jak ceny antydumpingowe w USA mogą wpływac na światowy rynek pszczelarski

Związek Pszczelarzy Wielkiej Brytanii istnieje od 1874 roku, jednoczy 75% wszystkich pszczelarzy i jest zarejestrowany jako organizacja dobroczynna.

Jednym z głównych problemów brytyjskich pszczelarzy pozostaje inwazja szerszenia azjatyckiego Vespa velutina. Od 2016 r. na wyspie zniszczono około 400 gniazd tego drapieżnego owada. W przeciągu ostatnich 5 lat odkryto ponad 20 gniazd w kilku południowych prowincjach Wielkiej Brytanii.

Brytyjscy badacze wciąż wnoszą istotny wkład w światowe badania naukowe pszczół i pszczelarstwa. W 2021 roku w COLOSS (czytaj więcej), spośród 1844 zaangażowanych naukowców ze 104 krajów świata, 93 stanowili brytyjscy badacze.

Kluczowym wydarzeniem brytyjskiej społeczności pszczelarskiej jest coroczny Jarmark Miodowy (National Honey Show), który uważany jest za największy w całej Europie. W październiku 2021 roku w Londynie odbył się już po raz 90.