Obcy gatunek pszczół w Europie 

Zdjęcie: Freepik

Pod koniec sierpnia w czasopiśmie naukowym „Journal of Apicultural Research” pojawił się niepokojący artykuł naukowy o pierwszym gnieździe pszczoły karłowej w Europie. Co to oznacza dla pszczelarzy i pszczelarek?

Jak naukowcy trafili na gniazdo? 

Na informację o nietypowych pszczołach trafili w mediach społecznościowych na początku 2024 r. Postanowili więc sprawdzić podaną przez internautów lokalizację i odkryli, że rzeczywiście w Europie pojawił się obcy gatunek. W artykule czytamy:

„Niniejsza publikacja stanowi pierwszą naukową wzmiankę i opis w pełni rozwiniętej rodziny (Rysunek 1) A. florea w Europie. Rodzina ta została znaleziona na Malcie (...)  rodzina była dobrze rozwinięta, z typowym pojedynczym plastrem przyczepionym do gałęzi (..), zawierającym zarówno komórki robotnicze, jak i trutowe (...). Długość plastra (prostopadle do powierzchni ziemi) wynosiła 220 mm, wysokość 150 mm, a szerokość 90 mm. Królowa nie została znaleziona, a rodzina wydawała się być w stanie po rojeniu, bez czerwiu i zapasów pokarmu (...)”.

Pszczoła karłowa szybko się rozprzestrzenia. W dodatku łatwo się adaptuje do nowych warunków co pozwala jej kolonizować różnorodne środowiska klimatyczne.

Zdjęcie: Fotografia odkrytej na Malcie rodziny A. florea z oryginalnego artykułu naukowego (patrz do źródła) na licencji CC BY-NC-ND 4.0

Skąd ta pszczoła w Europie?  

Apis florea naturalnie żyje na obszarze od regionu Indomalajskiego na wschodzie do Zatoki Perskiej na zachodzie. W 1987 r. w Chartumie (Sudan) zarejestrowano pierwszą rodzinę pszczoły karłowej na kontynencie afrykańskim. Dotarła tam przez działalność człowieka m.in. drogą morską (handel). Następnie dostała się na Maltę. Mimo że Malta jest wyspą, to jednocześnie znajduje się na istotnych trasach żeglugi śródziemnomorskiej, są więc spore szanse, że ostatecznie dostanie się np. do Włoch. 

Zdjęcie: Zdjęcie satelitarne Malty z zaznaczonymi dwoma miejscami, z których pszczoła karłowa mogła dostać się na wyspę. Nazwą łacińską gatunku zaznaczono, gdzie znaleziono gniazdo. Grafika z oryginalnego artykułu naukowego na licencji CC BY-NC-ND 4.0

Co to oznacza dla Europy? 

Podobnie jak w przypadku innych gatunków inwazyjnych, pszczoła karłowa stanowi zagrożenie dla lokalnych zwierząt, konkurując o zasoby i miejsce do życia. Znaleziona na Malcie rodzina była mała, bo liczyła zaledwie ok. 2000 osobników. Dla porównania populacje żyjące w Tajlandii składają się z ponad 6000 robotnic. Trzeba przyznać, że nie są to małe liczby i pszczoła karłowa może być realną konkurencją pokarmową dla zapylaczy w Europie – nie tylko pszczół miodnych. Ponadto A. florea jest nosicielką wielu patogenów, które mogą przenosić się na inne gatunki owadów. 

Źródło: Uzunov A., Galea T., Chen C., Cilia G., Costa C., Mifsud D. (2024). Apis florea in Europe: first report of the dwarf honey bee in Malta. Journal of Apicultural Research, 1–4.