Prawosławna tradycja pszczelarska, czyli miodowy Spas

Zdjęcie: welcomia, freepik.

Od czternastego sierpnia w krajach prawosławnych obchodzony jest miodowy Spas. Zbiega się on z początkiem postu Uspienskiego, który trwa do dwudziestego dziewiątego sierpnia. Nie wolno wtedy pić alkoholu, jeść mleka, jaj, mięsa i tłustych potraw, a jedynie owoce i postne bułki z makiem lub miodem. W tym czasie Cerkiew Prawosławna czci pamięć Chrystusa Zbawiciela. Dawniej wierzono, że od czternastego sierpnia pszczoły już nie zbierają nektaru i można zacząć jeść tegoroczne owoce i warzywa. Rozpoczynają się więc intensywne zbiory. Ponadto koniecznie trzeba wziąć udział w świątecznej liturgii.

Historia miodowego Spasu

Miodowy Spas to pierwsze z trzech świąt, w których pielęgnuje się pamięć o Chrystusie. Dziewiętnastego sierpnia obchodzony jest jabłkowy Spas, a dziesięć dni później – orzechowy.

Nazwa „Spas” ma trzy etymologie. Pierwsza mówi, że oznacza „robienie zapasów” i każde z kolejnych świąt jest jednocześnie początkiem zbioru miodu, jabłek i orzechów. Druga podkreśla związek z Chrystusem Zbawicielem („spasać” znaczy zbawić, uratować i Chrystus Zbawiciel po rosyjsku to Christ Spasitjel - Христ Спасител), a trzecia ze słowiańskim słowem „spasy” określającym dwa pierwsze tygodnie sierpnia.

Uważano, że czternasty sierpnia to ostateczna data zbioru miodu – w przeciwnym razie pszczelarze mogli spodziewać się rabunków między rodzinami pszczelimi. Plastry miodu zanoszono do cerkwi, do poświęcenia. Miodem dzielono się z kapłanami, biednymi, częstowano nim dzieci. Ponadto pieczono miodowe ciasteczka i pierniki. Wieczorem wszyscy krewni spotykali się na rodzinnej kolacji, którą rozpoczynano od spożycia łyżki miodu – przed zjedzeniem delikatesu należało pomyśleć życzenie, które powinno się spełnić.

Czytaj także: Pszczelarskie przysłowia ludowe na każdy dzień roku

Dziewiętnastego sierpnia rozpoczynał się jabłkowy Spas – pożegnanie lata. Święci się wtedy tegoroczne owoce, częstuje wzajem jabłkami i daniami z ich dodatkiem. Orzechowy Spas, zwany też chlebnym, to dzień dojrzewania orzechów laskowych, a także pieczono wtedy pierwsze chleby z mąki zmielonej z tegorocznych, poświęconych ziaren zbóż.

Czego nie wolno robić w miodowy Spas:

• Nie wolno hucznie świętować i głośno rozmawiać.
• Nie wolno sprzątać, prać, prasować – lepiej ten dzień poświęcić na rozmyślania o Bogu i swoich czynach.
• Nie wolno przeklinać – uważano, że cała negatywna energia wróci do nas po trzykroć.
• Po 14.08. nie wolno kąpać się z zbiornikach wodnych – woda po tym dniu jest już chłodna i można nabawić się choroby.

Mądrości ludowe na Miodowy Spas:

• Jeśli będziemy tego dnia hucznie świętować, możemy nastraszyć pszczoły. Spowoduje to miodowy nieurodzaj w przyszłym roku.
• W dzień miodowego Spasu można tylko zbierać miód.
• Jeśli damy miód żebrakowi przy cerkwi, zostaną nam wybaczone grzechy.
• Jeśli tego dnia pada, to cały kolejny rok nie będzie pożarów w lasach.
• Jaskółki i jerzyki odlatują na południe – noce stają się coraz zimniejsze.
• Jeśli tego dnia pada, to będzie coraz chłodniej, jeśli jest upał, to jeszcze będzie ciepło.
• Jeśli róże zaczynają przekwitać, to lato dobiega końca.

Źródło: actual. today