Kupą na niego. Czyli nietypowa ochrona przed szerszeniami.

Zdjęcie: Rushen, Flickr.

Dziewiątego grudnia w czasopiśmie naukowym PLoS ONE ukazał się artykuł, w którym opisano niezwykły sposób, w jaki pszczoła wschodnia (Apis cerana) radzi sobie z szerszeniem Vespa soror. Otóż robotnice zbierają i przynoszą do ula fekalia zwierząt.

Vespa soror to szerszeń występujący w Azji, blisko spokrewniony z Vespa mandarinia (wielkim szerszeniem azjatyckim), którego gniazda w tamtym roku znaleziono na kontynencie amerykańskim. Nie jest to ten sam gatunek inwazyjny, który pojawił się w Europie, o czym pisaliśmy tutaj.

Niewiele wiadomo o biologii V. soror , ale w Hong Konkgu i Vietnamie zaobserwowano, że podobnie do krewniaczki V. mandarinia, atakują gniazda pszczół miodnych, a także os. Tworzą spore kolonie składające się z około 600 osobników, a ich gniazda mieszczą od 2700 do 3700 komórek. Same również są sporych rozmiarów, podobnych do V. mandarinia.

To wietnamscy pszczelarze zauważyli, że pszczoły oblepiają nieznaną substancją wlotki uli, gdy są często niepokojone przez szerszenie. Jeden z mężczyzn twierdził, że widział, jak pszczoły zbierały „budulec” z odchodów woła domowego. Pszczelarze poinformowali o tym naukowców. Do tej pory sądzono, że pszczoły miodne nie zbierają żadnych materiałów pochodzenia zwierzęcego (robią to pewne gatunki pszczół bezżądłych) oprócz wydaliny mszyc, chociaż podobnie jak trzmiele nie gardzą płynami o dużej zawartości soli mineralnych np. gnojówką. Natomiast w Azji żyją tzw. „pszczoły potowe”, które zlizują pot (a bywa, że i łzy) bezpośrednio z ciał ludzi i zwierząt. Natomiast w Ameryce Północnej żyją „pszczoły sępowe” skarmiające larwy wstępnie przetrawionym mięsem (więcej przeczytasz w „365 faktów o pszczołach” Martyny Walerowicz).

Czytaj także: Odkryto nowy gatunek pszczoły

Podczas obserwacji gniazd pszczół naukowcy zauważyli, że oblepianie wlotków nasila się nie tylko po wzmożonych atakach szerszeni na rodzinę, lecz po samym pojawieniu się feromonów, którymi szerszenie znakują gniazdo, by przystąpić do zmasowanego ataku. Podczas ofensywy V. soror często zgryza drewno, powiększając wejście do gniazda pszczół. Nie robi tego za to V. velutina, która również atakowała gniazda A. cerana.

Czytaj także: Introwertyczne pszczoły

Oblepianie wejść kałem trwało jeszcze przez wiele dni po ataku szerszeni i odstraszało drapieżniki, które niechętnie żuły zaschnięty kał, by powiększyć wejście do gniazda. Poza tym prawdopodobieństwo zaatakowania gniazda przez szerszenie spadło, gdy pszczoły zaczęły je zabezpieczać w ten specyficzny, acz efektywny sposób. Najprawdopodobniej więc pszczoły używają fekaliów, jak repelentów przeciwko szerszeniom.

Źródło: 

Mattila HR, Otis GW, Nguyen LTP, Pham HD, Knight OM, Phan NT (2020) Honey bees (Apis cerana) use animal feces as a tool to defend colonies against group attack by giant hornets (Vespa soror). PLoS ONE 15(12): e0242668. doi:10.1371/journal.pone.0242668