Pszczelarstwo Słowenii – wzór dla innych krajów

Zdjęcie: Freepik

Słowenia to niewielki kraj z populacją 2 mln ludzi i terytorium obejmującym 20 tys. km. Jednocześnie ma dobrze rozwiniętą gospodarkę – PKB na osobę (29,3 tys. $) jest znacznie wyższe niż w przypadku większości państw Europy Centralnej.

Struktura pszczelarstwa Słowenii

Bardzo interesujące są doświadczenia Słowenii w rozwoju pszczelarstwa, a także jej udział w światowej społeczności pszczelarskiej. To dzięki jej staraniom zaczęto obchodzić Światowy Dzień Pszczół. Słowenia została również pierwszym państwem, które zabroniło stosowania w rolnictwie niebezpiecznych dla pszczół insektycydów z grupy neonikotynoidów. Miało to miejsce w 2011 roku – 7 lat wcześniej niż w pozostałych państwach Unii Europejskiej.

Mówi się, że pszczelarstwo w Słowenii to styl życia. Na 1000 osób przypada 5 pszczelarzy i jest to najwyższy wskaźnik w całej Europie. Miód zajmuje ważne miejsce w lokalnej kuchni.

Pszczelarstwo ma charakter hobbystyczny. Z 11,3 tys. pszczelarzy zaledwie 88 osób zaliczanych jest do kategorii pszczelarzy zawodowych, do których należy w sumie 25 tys. rodzin pszczelich. Według statystyk w średnim gospodarstwie znajduje się 19 rodzin, a średnia produkcja miodu towarowego z pnia wynosi 15 kg. 80% wyprodukowanego miodu pszczelarze dostarczają bezpośrednio do konsumentów.

Ponad 90% pszczelarzy korzysta z uli Albertiego-Žnideršiča (AŽ), wynalezionych na początku XX wieku. Większość z 15,4 tys. pasiek to pasieki stacjonarne, wykonane w formie pawilonów, z których część jest umieszczona na przyczepach do gospodarki wędrownej. Ule AŽ i wyposażone w nie pawilony, które udowodniły swoją wysoką funkcjonalność, stają się popularne również za granicą.

Apis mellifera carnica – jedyna rasa pszczół dopuszczona do utrzymania na terytorium Słowenii od 2002 roku – jest chroniona prawem.

Według danych Instytutu Badawczego Rolnictwa Ekologicznego (FiBL) w 2021 roku w Słowenii było 1814 rodzin pszczelich prowadzonych w sposób ekologiczny.

Czytaj także: Słowacja wstrzymała import miodu z Ukrainy

W ostatnich 10 latach miał miejsce wzrost liczby rodzin pszczelich i pszczelarzy. Średni wiek pszczelarzy obniżył się z 65 do 59 lat. Dla wielu pszczelarstwo to bardziej hobby niż źródło dodatkowych dochodów. Coraz bardziej popularne staje się pszczelarstwo miejskie, trzymanie pszczół w parkach i na dachach budynków.

W Związku Pszczelarzy Słowenii, która w 2023 roku obchodziła swoje 150-lecie, zrzeszonych jest 212 regionalnych stowarzyszeń i 8000 członków – 70% wszystkich pszczelarzy.

Praca u podstaw

Jednym z ważnych kierunków działalności ZPS jest praca z dziećmi. Zajęcia pszczelarskie dla dzieci organizowane są w 180 szkołach. Wiele szkół posiada swoje pasieki. Rozprzestrzenienie wiedzy o pszczelarstwie możliwe jest również poprzez muzeum pszczelarstwa, które uważane jest za najlepsze tego typu w tej części Europy. Nauka i podwyższenie kwalifikacji pszczelarzy jest realizowane w powstałej w 2018 roku Akademii pszczelarstwa. Z wykładami i informacjami o pszczołach, pszczelarstwie i jego produktach występują w szkołach i na różnych forach zwyciężczynie konkursu ZPS na tytuł „królowej miodu”, które mają praktyczne doświadczenie w pracy w pszczelarstwie.

Czytaj także: Miód ze spadzi piewika

W lipcu 2023 w mieście Ivančna Gorica miało miejsce 12. Międzynarodowe Spotkanie Młodych Pszczelarzy, w którym wzięły udział delegacje 28 krajów.

Od 2008 roku w Słowenii dynamicznie rozwija się apiturystyka.

Ilość spożywanego miodu przez obywateli Słowenii wynosi ok. 2 tys. ton rocznie, a jego średnie spożycie na osobę to 1 kg rocznie (w UE ten wskaźnik wynosi 0,7 kg rocznie).

Wyzwania

Oceniając po przytoczonych danych, pszczelarstwo Słowenii znajduje się obecnie w piku rozwoju, racjonalnego korzystania z zasobów i przewagi konkurencyjnej. Mimo to na tej drodze ostatnimi czasy pojawiło się wiele niepokojących czynników.

Według ocen ekspertów zasoby pożytkowe Słowenii są wystarczające dla utrzymania zaledwie 170–220 tys. rodzin pszczelich. W 2021 roku liczba zarejestrowanych rodzin wynosiła 213 tys. Oznacza to, że potencjał słoweńskiego pszczelarstwa jest praktycznie wyczerpany.

Słowenia, podobnie jak i inne kraje południowoeuropejskie, ponosi wielkie straty z powodu zmian klimatu. Różnice w produkcji miodu z roku na rok są coraz większe. Produkcja miodu w Słowenii była rekordowo niska (400 ton) w 2021 roku i rekordowo wysoka (2,4 tys. ton) w 2022 roku. Według wstępnych szacunków zbiory miodu w 2023 z powodu anomalii pogodowych były znacznie niższe niż w 2022 roku.

Słowenia nie jest w stanie pokryć swojego zapotrzebowania na miód i corocznie importuje do 40% spożywanego miodu. Wielkość importu 3 razy przewyższa poziom jego eksportu.

Dynamika importu miodu przez Słowenię:

Źródło: ITC (International Trade Center)

Największymi dostawcami miodu do Słowenii w 2022 roku (w tonach) były: Chiny – 374; Chorwacja – 183 i Bułgaria – 106.

Dynamika eksportu słoweńskiego miodu:

Źródło: ITC

Największymi nabywcami słoweńskiego miodu w 2022 roku (w tonach) były: Kanada – 201; Serbia – 42; Arabia Saudyjska – 13.