Truteń oślepia matkę w czasie kopulacji

Zdjęcie: Martwy truteń z wynicowanym aparatem kopulacyjnym. Autor: Roman Dudzik. Właśność Wydawnictwa Pasieka.

Mówią, że miłość jest ślepa, ale jeśli byłbyś matką pszczelą, to powiedzenie mogłoby się okazać dosłowne. Nowe badania dowodzą, że podczas kopulacji trutnie wstrzykują toksyny, które powodują czasową ślepotę królowej. Naukowcy właściwie nie wiedzą dlaczego.

Borys Baer z Uniwersytetu Kalifornijskiego zaczął się interesować spermą pszczół, kiedy był na doktoracie. Na początku badań zauważył, że matki trzmieli, które były inseminowane samym płynem ejakulacyjnym, bez plemników, przestawały kopulować i stawały się agresywne w stosunku do samców. Naukowiec chciał odkryć dlaczego.

W czasie 10-letnich badań naukowcy wyszczególnili ze spermy ponad 300 białek. Nie byli zaskoczeni odkryciem protein, które atakują plemniki konkurencji, ponieważ takie mechanizmy występują również u innych gatunków owadów. Ale zdziwili się, gdy w ejakulacie znaleźli substancję, która wpływa na geny w komórkach mózgu matki pszczelej, odpowiedzialne za zdolność widzenia owada.

By sprawdzić, które białko dokładnie powoduje oślepienie, zespół Baer wystawiał matki pszczele na migające światło. Mózg owada był podpięty do małych elektrod. Królowa traciła wzrok na dobę lub dwie. 

Teoretycznie trutnie chcą mieć pewność, że ich geny znajdą się w spermatece. Oślepiając królową, zniechęcają ją do parzenia się z kolejnymi samcami. Matka, która nie widzi, nie może latać. Toksyna, którą zidentyfikowali naukowcy pod przewodnictwem Borysa Baera, to białko znajdujące się w ejakulacie, które jednocześnie podtrzymuje żywotność plemników. Wszystkie trutnie produkują to białko, chociaż jej poziom różni się między osobnikami.

O ile zniechęcenie matki do kontynuowania lotu wydaje się być logiczne, o tyle samo oślepienie matki już nie. Aż 60% samic, które były inseminowane samym płynem lub „pełną” spermą nie wracały do ula. W taki sposób trutnie wręcz redukują możliwość przetrwania swoich genów w przyrodzie. Dlatego badania nad tym zagadnieniem będą kontynuowane, bo z punktu widzenia ewolucyjnego bilans kosztów i strat się znosi.

Źródło: 

Joanito Liberti, Julia Görner, Mat Welch, Ryan Dosselli, Morten Schiøtt, Yuri Ogawa, Ian Castleden, Jan M Hemmi, Barbara Baer-Imhoof, Jacobus J Boomsma, Boris Baer. Seminal fluid compromises visual perception in honeybee queens reducing their survival during additional mating flights. eLife, 2019; 8 DOI: 10.7554/eLife.45009

.