Gen teliotokii u pszczół

Autor: anutaphoto, freepik.

Siódmego maja w czasopiśmie naukowym „Current Biology” ukazał się artykuł badaczy z Uniwersytetu w Sydney, w którym podano, który dokładnie gen odpowiada za zdolność pszczół miodnych do telitoki — rodzaju partenogenezy, w którym z niezapłodnionego jaja powstaje samica.

Pojedynczy gen ma numer GB45239 i znajduje się na 11 chromosomie. Badania były prowadzone na podgatunku pszczoły miodnej: pszczole miodnej południowoafrykańskiej (Apis mellifera capensis). Robotnice tej pszczoły składają niezapłodnione jaja, z których mogą powstawać samice, a nie trutnie, tak jak dzieje się w przypadku naszych rodzimych robotnic. Odkryty gen sprawia, że każda robotnica może się więc stać królową, a w szczególności matką kolejnej królowej. Zdolność produkcji samic z niezapłodnionych jaj to rodzaj partenogenezy zwany telitokią.

Jednak stwarza to problem – zamiast wspólnej pracy na rzecz rodziny, pszczoły południowoafrykańskie po utracie matki zaczynają rywalizować o to, by stać się matką kolejnej królowej.

Innymi cechami odróżniającymi pszczołę miodną południowoafrykańską od ich kuzynek są większe jajniki, które są szybciej „uruchamianie” w przypadku straty matki, a także robotnice wytwarzają feromony królowej, które umożliwiają im ustalenie dominacji w rozmnażaniu się.

Czytaj także: Robotnice jak konie trojańskie

To powoduje także wystąpienie wewnątrzgatunkowego pasożytnictwa lęgowego (więcej na ten temat przeczytasz w książce 365 faktów o pszczołach). Każdego roku w Południowej Afryce z powodu wewnątrzgatunkowego pasożytnictwa lęgowego pszczelarze tracą 10 000 rodzin pszczelich. Robotnice pszczoły południowoafrykańskiej pasożytują bowiem zarówno w swoich gniazdach, jak i obcych.

Czytaj także: Trzmiele przyspieszają kwitnienie roślin

Naukowcy mają nadzieję, że odkrycie genu GB45239 przyczyni się do rozwoju rolnictwa i biotechnologii, która sprawi, że będzie można kontrolować włączanie i wyłączanie partenogenetycznego rozmnażania zwierząt.

Źródło: phys.org

Artykuł naukowy: Current Biology (2020). DOI: 10.1016/j.cub.2020.04.033