Pszczoły na orbitę!

Zdjęcie: Pixabay. Grafikę przygotował Grzegorz Kosek.

Pszczoły pierwszy raz wyleciały na orbitę okołoziemską w latach 80. Na promie kosmicznym przebywała nawet cała rodzinka pszczela, składająca się z 3800 osobników. Sprawdzano, jak robotnice i królowa poradzą sobie w stanie nieważkości. Jednak nigdy wcześniej nie analizowano wpływu przeciążenia na matki pszczele i ich zdolność do składania jajeczek. Podjęła się tego doktorantka Dagmara Stasiowska z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Stres, wywołany przez przeciążenia, może niekorzystnie wpłynąć na prawidłowe rozmnażanie się matki pszczelej. Autorka badania prowadzi eksperymenty nad tym zagadnieniem, wykorzystując wirówkę przeciążeniową Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej.

Badanie przeprowadzono na ośmiu rodzinach pszczelich, z czego połowa stanowiła kontrolę. Pozostałe odbyły lot symulowany w wirówce imitującej profil przeciążeniowy startującej rakiety. Następnie przeanalizowano dane dotyczące składania unasienionych jajeczek przez matkę (liczba, intensywność składania). Informacje te posłużą do stworzenia modelu komputerowego „kosmicznych pszczół”. Model ów bazuje na istniejącym i już wykorzystywanym modelu Beehave*, który uwzględnia zarówno czynniki środowiskowe, jak i dynamikę rozwoju rodzin pszczelich. Dzięki określeniu wyzwań, jakie znosi rodzina pszczela „wystrzelona" w przestrzeń kosmiczną, możliwe będzie np. zaprojektowanie odpowiednich uli-transporterów. Naukowcy chcą wiedzieć, czy możliwe będzie wysłanie pszczół miodnych na Marsa, by zajęły się tam zapylaniem upraw (najprawdopodobniej szklarniowych).

Czytaj także: "365 faktów o pszczołach", fakt 299 "Czy pszczoły były w kosmosie?"

– Potencjał naukowy prowadzonych eksperymentów będzie w pełni doceniony za wiele lat, kiedy to faktycznie uda się na Marsie stworzyć pierwsze plantacje. Mam jednak świadomość, że wszystko to, co uda się wypracować teraz i sprawdzić w warunkach eksperymentalnych na Ziemi jest w stanie za 10, 20 czy 30 lat przynieść zaskakujące rezultaty. Staram się więc myśleć na tyle perspektywicznie, żeby horyzontem moich badań prowadzonych teraz, był sukces ludzi za kilkadziesiąt lat, miliony kilometrów stąd – mówi Dagmara Stasiowska. Jest ona jednocześnie liderką sekcji AGH Space Systems, która zajmuje się ładunkami rakietowymi i misjami balonów stratosferycznych.

Promotorem pracy jest profesor Ryszard Tadeusiewicz, biocybernetyk i były rektor AGH. Profesor już w latach 70 ubiegłego wieku, wraz z doktorem Andrzejem Migaczem, tworzyli prawdopodobnie pierwsze na  świecie biocybernetyczne modele rodziny pszczelej i jej interakcji ze środowiskiem.

Ponadto w projekt zaangażowany jest biolog i pszczelarz dr Michał Kolasa, a także Fundacja Apikultura promująca wiedzę o pszczelarstwie.

Czytaj także: Wosk pszczeli paliwem satelitów

Przypominamy, że nagrodę w naszym corocznym konkursie o 5000 zł na sprzęt pszczelarski można wygrać po napisaniu pracy, w której przedstawimy, jak wyobrażamy sobie pszczelarstwo przyszłości. Honorujemy tym samym rok 2021, którego patronem jest Stanisław Lem – wybitny polski pisarz i futurolog. Zapoznaj się z regulaminem, klikając tutaj. Może historia dr Stasiowskiej zainspiruje Cię do napisania najlepszej pracy?

*Zabawna gra językowa. Angielskie słowo „behave” to „zachowywać się”, natomiast dodanie jednego „e” sprawia, że słowo nawiązuje do angielskiego słowa „bee”, czyli pszczoła.

Źródło: beehave, Nauka w Polsce