Pytamy Was o najlepszy sposób na użądlenia!

naukowe sposoby na jad

Ilustr. Martyna Walerowicz, Midjourney, CC BY-ND 4.0

Kilka tygodni temu przeprowadziliśmy na Instagramie i Facebooku ankietę o najlepszych sposobach na użądlenie. Prezentujemy jej wyniki i porównujemy z doniesieniami naukowymi.

Wyniki ankiety

W ankiecie do wyboru były następujące opcje: okład z sody oczyszczonej, cebula, maść lub puder przeciwbólowy, Bite Away, ocet, inne.

Najwięcej osób, czyli 9 (52%) korzystało z Bite Away, 4 (24%) z cebuli, a 3 osoby (18%) z maści przeciwbólowej. Tylko jedna osoba (6%) nakładała na rankę sodę oczyszczoną. Grupa badawcza była mała, więc zachęcamy do brania udziału w takich ciekawych ankietach. Nie wykorzystujemy „danych" o naszych konsumentach do np. dobierania produktów ze sklepu. Chcemy być po prostu bliżej czytelników.

Dużym zaskoczeniem była dla nas informacja, że sporo osób używa Bite Away (to nie jest lokowanie produktu). Końcówka urządzenia rozgrzewa się do 51°C, czyli o ok. 10°C więcej, niż temperatura ścinania się białek (jad częściowo składa się z drażniących białek właśnie). Natomiast w komentarzach na facebooku nasi czytelnicy wymienili Bite Away tylko raz. Przodowała cebula (chociaż efekt niektórzy respondenci określali jako umiarkowany), pudry lub żele przeciwbólowe, czasem pojawiał się ocet (to o tyle dziwne, że jad pszczoły ma kwaśne pH, więc ocet go nie zneutralizuje). Dużo osób stwierdziło, że nie stosuje niczego, bo się przyzwyczaili do użądleń.

Adam Szymczak wręcz lubi, jak go dziabnie pszczoła:

– Nic nie używam. Po 3 latach z pszczołami jad na mnie nie działa. Nawet nie puchnie, tylko kropka zostaje. Nawet uzależniłem się od jadu. Jak ugryzie w rękę to fajnie miło i ciepło idzie po ręce, aż przyjemnie ??

Natomiast Patryk Zwolan odpowiedział, że po trzech latach nadal puchnie i to kwestia organizmu.

Rzeczywiście dużo osób, mimo regularnego wystawiania się na działanie jadu, ostatecznie się nie uodparnia na jego działanie.

Aga Panas zauważyła:

– Najlepszy jest altacet z żelu, skutecznie zmniejsza opuchliznę, łagodzi ból. Nie ma sensu eksperymentować z „kuchennymi przyprawami”, szczególnie jak trafią pod oko ?

Te wnioski zgadzają się z ustaleniami naukowców, którzy zalecają stosowanie środków przeciwbólowych, a zwłaszcza antyhistaminowych, na opuchlizny po użądleniu błonkówek.

Natomiast Daria z zacisza Huberta podkreśla:

– Po ochnastym strzale przestajesz zwracać uwagę ??? ale wg. mnie cebula to podstawa.

A co mówi nauka?

Ten fragment został opracowany na podstawie obszernego artykułu Martyny Walerowicz o naukowych sposobach na użądlenia, który ukaże się w Kalendarzu Pszczelarza z Pasją 2024.

Jeśli odpowiedź na jad pszczeli nie jest ostra (niżej wrzucamy instrukcję postępowania w czasie wstrząsu anafilaktycznego, dla przypomnienia procedury) i „tylko” coś Cię boli, to nauka sugeruje następujące remedia:

Zimne okłady.
Maści antyhistaminowe i przeciwbólowe (o czym wspomnieliśmy wcześniej).

A co z cebulą? Jest tylko jedno badanie, które potwierdza jej łagodzące działanie na miejsca użądlenia, lecz nie tłumaczy, w jaki sposób mogłoby do tego dojść. W innej analizie zwracano uwagę na efekt placebo, który może pojawiać się przy stosowaniu wszelkich sposobów domowych (w tym np. octu). Odpowiedź może być więc taka: jeśli na Ciebie działa cebula (lub inny środek), to ją stosuj. Pamiętaj jednak, że w przypadku poważnych schorzeń zawsze konsultuj się z lekarzem. Placebo bowiem nie przynosi trwałej poprawy zdrowia.

Użądlenie a aspiryna

Lekarze odradzają przyjmowanie leków z aspiryną po użądleniu. To substancja przeciwbólowa, ale czasami użądleniom pszczół i os mogą (ale nie muszą) towarzyszyć podskórne krwawienia (wybroczyny), zakrzepowa plamica małopłytkową (TTP – bardzo rzadko), a nawet udary mózgu wywołane zwykle krwotokami śródczaszkowymi. A ponieważ aspiryna zmniejsza krzepliwość krwi, to może utrudniać zatrzymanie krwawienia wewnętrznego wywołanego przez użądlenie.

Czy podawać wapno?

Jak napisał w naszym Kalendarzu Pszczelarza z Pasją 2023 prof. dr hab. Marek Niedoszytko Kierownik Kliniki Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego: nie.

A szerzej: Wapno nie ma znaczenia w leczeniu alergii, jest to raczej vehiculum sugestive (czyli placebo).

Całość krótkiego rozdziału Profesora przeczytasz TUTAJ.

Jak postępować w przypadku użądlenia według nauki?

Sporo badań naukowych poświęcono użądleniom owadów – w końcu błonkówki (czyli nie tylko pszczoły miodne, ale również inne gatunki pszczół, os itd.) odpowiadają za wstrząs anafilaktyczny i część zgonów osób dorosłych i dzieci. Dlatego w przypadku użądlenia nasze pierwsze działania to:

Jak najszybsze usunięcie żądła jak, by ograniczyć ilość jadu wpompowanego do rany.
Żądło należy usunąć jakimkolwiek sposobem (poleca się tępą krawędź karty, lub paznokciem – żądło lepiej zdrapać, żeby nie nacisnąć zbiorniczka jadowego i nie wtłoczyć więcej jadu do rany).
Osoby użądlone powinny od razu oddalić się od miejsca, w którym owad zaatakował, ponieważ wyrwane z ciała żądło i umierająca pszczoła wytwarzają feromony alarmowe, zachęcające inne robotnice do żądlenia.

Jeśli człowiek czuje się źle po użądleniu to:

Ułóż go w pozycji leżącej na plecach z nogami lekko uniesionymi do góry, zapewnij dostęp świeżego powietrza.
Natychmiast zadzwoń po pomoc – pogotowie ratunkowe (tel. 112 lub 999).
Sprawdź, czy nie ma opaski na nadgarstku z informacją o chorobie (cukrzyca, padaczka, alergia), w przypadku alergii sprawdź, czy ma przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną. Adrenalinę podaj w mięsień uda (jeśli osoba jest otyła, to w ramię).
W przypadku wymiotów – ułóż pacjenta w pozycji bocznej ustalonej.

» Nieprzytomnemu nie podawaj nic do picia.

W przypadku ustania czynności życiowych (braku tętna i oddechu) natychmiast rozpocznij masaż serca i sztuczne oddychanie – kontynuuj do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.

» Każda osoba, u której chociaż raz w życiu wystąpiła reakcja anafilaktyczna, powinna mieć przy sobie adrenalinę (w ampułkostrzykawce lub automatycznym wstrzykiwaczu – dostępne na receptę w formie gotowej do podania). Bliscy takiej osoby powinni być przeszkoleni z zasad i sposobu podawania adrenaliny.

»Niezależnie od efektu podjętych powyżej czynności ratunkowych, w przypadku reakcji anafilaktycznej, nawet jeśli odpowiedź na adrenalinę będzie skuteczna, zawsze należy wezwać zespół pogotowania ratunkowego! Objawy mogą nawrócić do 24 h od zdarzenia!

Te zalecenia pojawiły się oryginalnie w artykule „Pierwsza pomoc przy użądleniu”

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"