Rośliny naczyniowe obcego pochodzenia uznane za inwazyjne na terenie Polski – lista gatunków - Pasieka24

Rośliny naczyniowe obcego pochodzenia uznane za inwazyjne na terenie Polski – lista gatunków

Gatunki inwazyjne

Zdjęcie: Freepik

Rośliny inwazyjne to duży problem – zajmują miejsce naszym rodzimym gatunkom, powodują powstawanie monokultur i okresów bezpożytkowych w regionach intensywnego występowania (np. nawłoć kanadyjska), bywają niebezpieczne dla zwierząt, a nawet ludzi (np. barszcz Sosnowskiego). Sklep Pasieka nie ma w swojej ofercie sprzedażowej nasion gatunków inwazyjnych i nie przyjmuje ogłoszeń oferujących materiał rozmnożeniowy takich gatunków. Prosimy o zaznajomienie się z listą gatunków inwazyjnych opracowaną przez dra Artura Piszko z Instytutu Botaniki, Wydziału Biologii, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Prezentowana lista inwazyjnych roślin naczyniowych obcego pochodzenia w Polsce została przygotowana na podstawie danych zawartych w publikacjach Tokarskiej-Guzik i in. [2012, 2021] oraz w kartach informacyjnych gatunków opracowanych w ramach projektu POIS.02.04.00-00-0100/16-00 pod nazwą „Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną” [http://projekty.gdos.gov.pl/igo-lista-inwazyjnych-gatunkow-obcych-roslin]. W jednym przypadku (Symphyotrichum ciliatum (Ledeb.) G.L. Nesom) skorzystano z dodatkowego źródła [Dudáš i in. 2020]. Zgodnie z opracowaniem Tokarskiej-Guzik i in. [2012], gatunkom przydzielono odpowiednią skalę inwazyjności (krajową, regionalną lub lokalną) oraz przyporządkowano status geograficzno-historyczny.

Na liście znajdują się gatunki zadomowione w Polsce, zarówno archeofity (gatunki przybyłe w czasach starożytnych, umownie przed 1492 r.), jak i kenofity (gatunki przybyłe w czasach nowożytnych, umownie po roku 1492 r.). W przypadku kart informacyjnych opracowanych w ramach projektu POIS.02.04.00-00-0100/16-00 zwrócono uwagę na ekspansywność gatunków w Polsce, liczbę stanowisk, dynamikę rozprzestrzeniania oraz liczebność populacji, cechy istotne w przypadku uznawania obcych roślin za inwazyjne [Pyšek in in. 2004].

Lista zawiera rodziny uporządkowane alfabetycznie, wśród których zamieszczono gatunki i mieszańce również w porządku alfabetycznym. Nazewnictwo gatunków i mieszańców przyjęto za Mirkiem i in. [2020]. Przynależność gatunków i mieszańców do rodzin, jak i dodatkowe uwagi i korekty taksonomiczne podano według Plants of the World Online [https://powo.science.kew.org]. Lista obejmuje łącznie 74 gatunki i 5 mieszańców roślin naczyniowych, z których 35 uznano za inwazyjne w skali kraju, 33 za inwazyjne regionalnie oraz 11 za inwazyjne lokalnie. Należy mieć na uwadze, że skala inwazji obcych gatunków roślin naczyniowych w Polsce może znacząco zmienić się w bieżącym dziesięcioleciu. Ponadto wiele gatunków zadomowionych w polskiej florze ma wysoki potencjał inwazyjny, np. Asclepias syriaca L. [trojeść amerykańska - przyp. red.], Cabomba caroliniana A. Gray [kabomba karolińska - przyp. red.] i Senecio inaequidens DC [starzec nierównozębny - przyp. red.]. Z drugiej strony brak aktualnych danych w wielu przypadkach uniemożliwia dokładne oszacowanie inwazyjności czy też skali inwazji. Dlatego też lista pozostaje otwarta.

ROŚLINY NACZYNIOWE OBCEGO POCHODZENIA UZNANE ZA INWAZYJNE W POLSCE

AMARANTHACEAE	SZARŁATOWATE
Amaranthus retroflexus L.	Szarłat szorstki
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
ANACARDIACEAE	NANERCZOWATE
Rhus typhina L.	Sumak octowiec
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
APIACEAE	SELEROWATE (BALDASZKOWATE)
Chaerophyllum aureum L.	Świerząbek złotawy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Heracleum mantegazzianum Sommier & Levier	Barszcz Mantegazziego
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Heracleum sosnkowskyi Manden.	Barszcz Sosnowskiego
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
ARACEAE	OBRAZKOWATE
Lemna turionifera Landolt	Rzęsa turionowa (Rzęsa purpurowa)
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
ASTERACEAE	ASTROWATE (ZŁOŻONE)
Ambrosia artemisiifolia L.	Ambrozja bylicolistna
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Aster novi-belgii L.	Aster nowobelgijski
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Aster novi-belgii traktowana jest jako synonim Symphyotrichum novi-belgii (L.) G.L. Nesom.
Aster × salignus Willd.	Aster wierzbolistny
Takson inwazyjny lokalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Aster × salignus traktowana jest jako synonim Symphyotrichum × salignum (Willd.) G.L. Nesom.
Bidens frondosa L.	Uczep amerykański
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Conyza canadensis (L.) Cronquist	Konyza kanadyjska (Przymiotno kanadyjskie)
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Conyza canadensis traktowana jest jako synonim Erigeron canadensis L.
Erechtites hieraciifolius (L.) Raf. ex DC.	Erechtites jastrzębcowaty
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Erigeron annuus (L.) Desf	Przymiotno białe
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Galinsoga ciliata S.F. Blake	Żółtlica owłosiona
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Galinsoga ciliata traktowana jest jako synonim Galinsoga quadriradiata Ruiz & Pav.
Galinsoga parviflora Cav.	Żółtlica drobnokwiatowa
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Helianthus tuberosus L.	Słonecznik bulwiasty (Topinambur)
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Rudbeckia laciniata L.	Rudbekia naga (Rotacznica naga)
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Solidago canadensis L.	Nawłoć kanadyjska
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Solidago gigantea Aiton	Nawłoć późna
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Solidago graminifolia (L.) Salisb.	Nawłoć wąskolistna
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Solidago graminifolia traktowana jest jako synonim Euthamia graminifolia (L.) Nutt.
Symphyotrichum ciliatum (Ledeb.) G.L. Nesom	Astrowiec orzęsiony
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
Telekia speciosa (Schreb.) Baumg.	Smotrawa okazała
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Xanthium albinum (Widder) Scholz & Sukopp	Rzepień włoski
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Xanthium albinum traktowana jest jako synonim Xanthium orientale L.
BALSAMINACEAE	NIECIERPKOWATE
Impatiens capensis Meerb.	Niecierpek pomarańczowy
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
Impatiens glandulifera Royle	Niecierpek gruczołowaty (Niecierpek Roylego)
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Impatiens parviflora DC.	Niecierpek drobnokwiatowy
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
BRASSICACEAE	KAPUSTOWATE (KRZYŻOWE)
Bunias orientalis L.	Rukiewnik wschodni
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit lub archeofit.
Diplotaxis muralis (L.) DC.	Dwurząd murowy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
CANNABACEAE	KONOPIOWATE
Celtis occidentalis L.	Wiązowiec zachodni
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
CELASTRACEAE	DŁAWISZOWATE
Celastrus orbiculatus Thunb.	Dławisz okrągłolistny
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
CORNACEAE	DERENIOWATE
Cornus sericea L.	Dereń rozłogowy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
CUCURBITACEAE	DYNIOWATE
Echinocystis lobata (Michx.) Torr. & A. Gray	Kolczurka klapowana
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
FABACEAE	BOBOWATE (MOTYLKOWATE)
Lupinus polyphyllus Lindl.	Łubin trwały
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Onobrychis viciifolia Scop.	Sparceta siewna
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Robinia pseudoacacia L.	Robinia akacjowa
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Trifolium patens Schreb.	Koniczyna odstająca
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
Vicia grandiflora Scop.	Wyka brudnożółta
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
FAGACEAE	BUKOWATE
Quercus rubra L.	Dąb czerwony
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
HYDROCHARITACEAE	ŻABIŚCIEKOWATE
Elodea canadensis Michx.	Moczarka kanadyjska
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Elodea nuttallii (Planch.) H.St. John	Moczarka delikatna
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
JUGLANDACEAE	ORZECHOWATE
Juglans regia L.	Orzech włoski
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
JUNCACEAE	SITOWATE
Juncus tenuis Willd.	Sit chudy
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
OLEACEAE	OLIWKOWATE
Fraxinus pennsylvanica Marshall	Jesion pensylwański
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
ONAGRACEAE	WIESIOŁKOWATE
Epilobium ciliatum Raf.	Wierzbownica gruczołowata
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
OXALIDACEAE	SZCZAWIKOWATE
Oxalis corniculata L.	Szczawik rożkowaty
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
Oxalis fontana Bunge	Szczawik żółty
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Oxalis fontana traktowana jest jako synonim Oxalis stricta L.
PHRYMACEAE
Mimulus guttatus DC.	Kroplik żółty
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Mimulus guttatus traktowana jest jako synonim Erythranthe guttata (DC.) G.L. Nesom.
PLANTAGINACEAE	BABKOWATE
Digitalis purpurea L.	Naparstnica purpurowa
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Veronica filiformis Sm.	Przetacznik nitkowaty
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Veronica peregrina L.	Przetacznik obcy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Veronica persica Poir.	Przetacznik perski
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
POACEAE	WIECHLINOWATE (TRAWY)
Alopecurus myosuroides Huds.	Wyczyniec polny
Gatunek inwazyjny regionalnie. Archeofit.
Anthoxanthum aristatum Boiss.	Tomka oścista
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Avena fatua L.	Owies głuchy
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Archeofit.
Bromus carinatus Hook. & Arn.	Stokłosa spłaszczona
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv.	Chwastnica jednostronna
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Archeofit.
Eragrostis albensis H. Scholz	Miłka połabska
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według niektórych ujęć taksonomicznych nazwa Eragrostis albensis traktowana jest jako synonim Eragrostis pilosa (L.) P. Beauv.
Hordeum murinum L.	Jęczmień płonny
Gatunek inwazyjny regionalnie. Archeofit.
Lolium multiflorum Lam.	Życica wielokwiatowa
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Setaria pumila (Poir.) Roem. & Schult.	Włośnica sina
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Archeofit.
Setaria viridis (L.) P. Beauv.	Włośnica zielona
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Archeofit.
POLYGONACEAE	RDESTOWATE
Polygonum polystachyum Wall. ex Meisn.	Rdest wielokłosowy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Polygonum polystachyum traktowana jest jako synonim Koenigia polystachya (Wall. ex Meisn.) T.M. Schust. & Reveal.
Reynoutria × bohemica Chrtek & Chrtková	Rdestowiec czeski (Rdestowiec pośredni)
Takson inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Reynoutria japonica Houtt.	Rdestowiec ostrokończysty
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Reynoutria sachalinensis (F. Schmidt) Nakai	Rdestowiec sachaliński
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
Rumex confertus Willd.	Szczaw omszony
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
PRIMULACEAE	PIERWIOSNKOWATE
Lysimachia punctata L.	Tojeść kropkowana
Gatunek inwazyjny lokalnie. Kenofit.
RANUNCULACEAE	JASKROWATE
Clematis vitalba L.	Powojnik pnący
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
ROSACEAE	RÓŻOWATE
Amelanchier × lamarckii F.G. Schroed.	Świdośliwa Lamarcka
Takson inwazyjny lokalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: z racji mieszańcowego pochodzenia taksonu jego nazwa powinna być zapisywana z użyciem symbolu mieszańcowości „×”.
Amelanchier × spicata (Lam.) K. Koch	Świdośliwa kłosowa
Takson inwazyjny regionalnie. Kenofit. Uwagi dodatkowe: z racji mieszańcowego pochodzenia taksonu jego nazwa powinna być zapisywana z użyciem symbolu mieszańcowości „×”.
Aronia × prunifolia (Marshall) Rehder	Aronia śliwolistna
Takson inwazyjny lokalnie. Kenofit.
Padus serotina (Ehrh.) Borkh.	Czeremcha amerykańska
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit. Uwagi dodatkowe: według nowszych ujęć taksonomicznych nazwa Padus serotina traktowana jest jako synonim Prunus serotina Ehrh.
Rosa rugosa Thunb.	Róża pomarszczona
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
Spiraea tomentosa L.	Tawuła kutnerowata
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
SALVINIACEAE	SALWINIOWATE (WIĄŚLOWATE)
Azolla filiculoides Lam.	Azolla drobna
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
SAPINDACEAE	MYDLEŃCOWATE
Acer negundo L.	Klon jesionolistny
Gatunek inwazyjny w skali kraju. Kenofit.
SIMAROUBACEAE	BIEGUNECZNIKOWATE
Ailanthus altissima (Mill.) Swingle	Bożodrzew gruczołowaty
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
SOLANACEAE	PSIANKOWATE
Lycium barbarum L.	Kolcowój pospolity
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.
VITACEAE	WINOROŚLOWATE
Parthenocissus inserta (A. Kern.) Fritsch	Winobluszcz zaroślowy
Gatunek inwazyjny regionalnie. Kenofit.

Uwagi dodatkowe: według niektórych ujęć taksonomicznych nazwa Parthenocissus inserta traktowana jest jako synonim Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch.

Oprac. dr Artur Pliszko

Instytut Botaniki, Wydział Biologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

Dudáš M. (ed.), Eliáš P., Eliáš P. jun., Górecki A., Hrivnák M., Hrivnák R., Malovcová-Staníková M., Marcinčinová M., Pliszko A. (2020) New floristic records from Central Europe 6 (reports 81-98). Thaiszia – Journal of Botany 30(2): 209-220.

Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. (2020) Vascular plants of Poland. An annotated checklist [Rośliny naczyniowe Polski. Adnotowany wykaz gatunków]. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

Pyšek P., Richardson D.M., Rejmánek M., Webster G.L., Williamson M., Kirschner J. (2004) Alien plants in checklists and floras: towards better communication between taxonomists and ecologists. Taxon 53(1): 131-143.

Tokarska-Guzik B., Bzdęga K., Dajdok Z., Mazurska K., Solarz W. (2021) Invasive alien plants in Poland – the state of research and the use of the results in practice. Environmental & Socio-economic Studies 9(4): 71-95.

Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zajac A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C. (2012) Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.

Źródła internetowe:

Plants of the World Online, https://powo.science.kew.org

Projekty Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, http://projekty.gdos.gov.pl/igo-lista-inwazyjnych-gatunkow-obcych-roslin

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"