ULmonitor

www.ulmonitor.pl

Pszczelarstwo często kojarzy się przede wszystkim z tradycją. Tradycyjne rzemiosło, tradycyjna czyli naturalna i zdrowa żywność, pszczoły i ich miód towarzyszące ludziom od tysięcy lat. To jednak tylko część wizerunku. Ostatnio do pasieki przenika bowiem współczesny świat i jego nowe technologie, także w odpowiedzi na nowe problemy.
Do przeszłości odszedł romantyczny obrazek - przydomowy ogród, a w nim ul, którego nie trzeba specjalnie doglądać, a który zaopatruje rodzinę w miód. Natura nie przetrwa bez pszczół, ale one z kolei nie przetrwają bez leczenia wielu chorób, bez przepisów prawnych regulujących stosowanie oprysków, bez przejścia z eksploatacji na uważną, odpowiedzialną hodowlę.
Pszczołom i pszczelarzom może w tym pomóc system ULmonitor – połączenie cyfrowej technologii z miłością do pszczół i troską o nie.

ULmonitor – pasieka na ekranie

Nowoczesna cyfrowa technologia ułatwia nam życie na każdym kroku i ma też zastosowanie w pasiece. Możemy oglądać swoje ule na ekranie – i nie chodzi tu „monitoring z kamery”. System ULmonitor zapewnia stały kontakt ze środowiskiem w ulu.

Są to urządzenia i aplikacje, które umożliwiają bezprzewodowy wgląd, obserwację, sprawdzanie oraz gromadzenie i wizualizację danych dotyczących wagi ula oraz temperatury i wilgotności wewnątrz. System jest modułowy, dobierany przez użytkownika-pszczelarza w zależności od potrzeb i możliwości sprzętowych czy finansowych, a pełny zestaw obejmuje także wagę pasieczną.

Technologia ULmonitor może być stosowana także w suszarkach pyłku, cieplarkach wychowujących matki czy paczkach do transportu matek. ULmonitor oparty jest na nowatorskim rozwiązaniu umożliwiającym rejestrację i bezprzewodowy przesył danych.

Dzięki temu otrzymujemy precyzyjne informacje o warunkach w wybranym ulu lub ulach: waga – z dokładnością do 100 gramów, temperatura – do 0,1 stopnia Celsjusza, wilgotność – do 5 procent. Takie dane to cenne wiadomości dla pszczelarza, który może wykorzystać je do efektywnego zarządzania pasieką.

Użytkownik dowolnie wybiera odpowiedni dla siebie poziom systemu, odpowiednio do rodzaju posiadanego sprzętu oraz możliwości dostępu do internetu. Uruchomienie polega wyłącznie na instalacji oprogramowania a przy opcji automatycznej dodatkowo włożeniu wtyczki koncentratora do zasilania.

Oczywiście należy zapoznać się z instrukcją! Umieszczone w ulach rejestratory w zależności od wyłbranej opcji przekazują informacje przy wykorzystaniu internetu, technologii NFC czy fal radiowych. W wygodny sposób, na monitorze smartfona, komputera lub telewizora, można każdego dnia doglądać pszczół, obserwować i interpretować zmiany wagi ula oraz ciepła i wilgotności w każdej rodzinie, którą objęliśmy monitoringiem.

Zmiany parametrów rejestrowane są z częstotliwością wybraną przez użytkownika oraz przedstawiane w tabelach i na wykresach. Taka łączność z pszczołami jest potrzebna zwłaszcza zimą, gdy nie widzimy naszych podopiecznych i dopiero na wiosnę okazuje się, czy zimowla przebiegła prawidłowo.

Technologia ULmonitor zapewnia ciągłość tego kontaktu na odległość, a jednocześnie ogranicza zbędną ingerencję wewnątrz ula, zwłaszcza przy niesprzyjających warunkach pogodowych. System może obsługiwać zarówno małą, przydomową pasiekę, jak i składającą się z kilkudziesięciu pni i usytuowaną w dowolnej odległości od miejsca zamieszkania.

Bezprzewodowe rejestratory umieszczone w ulach w żaden sposób nie utrudniają działania w czasie przeglądów rodzin pszczelich.

Słodki ciężar ula

Waga ula, zwłaszcza gdy jest wywieziony na pożytek, jest oczywiście w centrum zainteresowania pszczelarza. Informacje przekazywane przez ULmonitor obejmują ten parametr, gdy wybierzemy zestaw z wagą pasieczną. Istnieje możliwość obserwacji dowolnej liczby wag umieszczonych w dowolnej części kraju lub świata.

Dane te można udostępnić i w ten sposób każdy pszczelarz mający dostęp do internetu może je obserwować. System zapewnia jednoczesną obserwację różnych, odległych od siebie uli ustawionych na wagach pasiecznych, zestawionych na jednym ekranie, dzięki czemu można na bieżąco monitorować i porównywać ich kondycję.

Zapewnia to efektywne rozplanowanie prac w kilku pasiekach. Brak przyrostu wagi oznacza, że rodzina wkrótce może się wyroić, zwłaszcza przy dużym pożytku i jednoczesnym dłuższym załamaniu pogody. Gdy ciężar ula przyrasta coraz wolniej, to sygnał, że zbliża się czas miodobrania.

Ciężar ula jest ważny dla pszczelarzy przede wszystkim latem, natomiast ciekawa może być obserwacja tego parametru również w innych okresach. Stałe, całoroczne monitorowanie wagi ula daje możliwości zbierania informacji na przykład o stratach w roju w ciągu zimy czy o ilości zużytego pokarmu.

Zasilanie wagi pasiecznej na minimum 2 lata zapewniają dwie zwykłe baterie typu R14.

Ciepło jak w ulu

Każda rodzina pszczela to odrębny „organizm”, który tworzy własne środowisko. Składa się na nie między innymi określona temperatura w ulu. Pszczoły potrafią – mimo zmiennych warunków zewnętrznych – utrzymywać w gnieździe optymalną dla siebie temperaturę w wysokości ok. 33-36°C, najlepszą dla rozwijającego się czerwiu. Zimą natomiast pszczoły zapewniają temperaturę około 25° C w środku kłębu.

Bieżące informacje o temperaturze w ulach mogą dać pewność, że rodziny wiosną podejmą pracę. Obserwując warunki w gnieździe można stwierdzić, w którym miejscu znajduje się kłąb, bez konieczności otwierania ula. Gdy na przykład w okresie mrozów temperatura pod powałką wzrośnie, czyli kłąb przemieścił się do górnej części ula, decyzja o dołożeniu ciasta może zapewnić rodzinie przetrwanie.

Wahania temperatury, które rejestruje ULmonitor i przedstawia na wykresach pokazują także, czy nic nie zakłóca życia zimowego kłębu i czy sam ul jest bezpieczny. Każde pukanie w ścianki czy zaglądanie do ula powoduje zwiększoną pracę zaniepokojonych pszczół.

Następuje wzrost temperatury, a tym samym zwiększone spożycie pokarmu. Gdy późną jesienią lub zimą temperatura w ulu będzie równa temperaturze na zewnątrz, dowiemy się o tym „bezinwazyjnie”. Ważne jest wówczas zabezpieczenie możliwości szybkiego zakupu nowej rodziny na wiosnę, ale nie tylko.

Wymarły rój to najczęściej efekt choroby, a nie braku zapasów. Widząc w systemie ULmonitor wychłodzony ul, można zlikwidować go zawczasu, aby wiosną choroba nie przeniosła się na inne pszczoły, które mogą rabować zapasy, zachęcone brakiem strażniczek.

Wiedza o temperaturze przyda się także pszczelarzom stosującym izolator Chmary, aby na przykład zadecydować o zmianie jego położenia w czasie zimowli. Gdy rój szczęśliwie przezimuje, wzrost temperatury pokaże, kiedy matka zacznie czerwić.

Konieczne jest wówczas zamknięcie ula wkładką dennicową. Ważne jest, że znamy dokładnie ten określony moment, ponieważ pszczołom nie służy przedwczesna ingerencja, a z kolei zbyt późna reakcja może narazić czerw na przeziębienie.

W okresie letnim podczas większych upałów, monitorowanie temperatury pozwoli uchronić nasze roje przed przegrzaniem. Zestresowane pszczoły mogą niebezpiecznie podnieść temperaturę na przykład w skrzynkach odkładowych lub w ulach podczas dłuższego transportu.

Stały i łatwy dostęp do informacji o ewentualnym przekroczeniu bezpiecznej temperatury to szansa na szybką akcję. W trakcie przewozu można otworzyć wentylację w ulach oraz ustawić je w zacienionym i przewiewnym miejscu, aż do ustabilizowania się temperatury.

Jesienią pszczelarzy czeka leczenie warrozy, a jego rozpoczęcie jest związane z czerwieniem. Leczenie będzie skuteczne tylko wówczas, gdy nie ma czerwiu, a o tym dowiemy się dzięki rejestratorowi temperatury, która spadnie o około 10°C.

Będzie to sygnał, że matka przestała czerwić i można zacząć działać. Monitorowanie temperatury może służyć także do stwierdzenia, czy były stałe warunki w cieplarkach do wychowu matek oraz czy wyjątkowo cenne matki nie zostały przegrzane w trakcie transportu.

Rejestrator umieszczony w paczce zapisuje dane, które można odczytać przy pomocy smartfona i w ten sposób sprawdzić warunki transportu, co jest ważne dla obu stron transakcji. W momencie nagłego braku przekazywania cyklicznych informacji system ULmonitor może także służyć jako źródło informacji o kradzieży ula.

Wilgoć – wróg pszczół

Inny parametr ważny dla pszczół i pszczelarza to wilgotność. Jej poziom jest odwrotnie proporcjonalny do temperatury w ulu. Latem wilgotność między plastrami z czerwiem wynosi około 40-50%, a rodzina sama radzi sobie z regulacją.

Zimą wilgotność rośnie i wynosi 50-70%. Pszczela klimatyzacja działa wówczas w ograniczonym zakresie – robotnice nie mogą znosić wody do ula, ani opuszczać go, by wymusić cyrkulację powietrza przez wylotek. Wzrost wilgotności do 90% grozi nadmierną eksploatacją pszczół.

Muszą one osuszyć powietrze w ulu, zużywając na to energię, uzupełnianą przez dodatkowe spożycie pokarmu. Nadwyręża to zarówno organizmy pszczół, jak i zapasy w ulu. System ULmonitor pozwala na cykliczne odczyty wilgotności, zatem widząc jej wzrost możemy odsłonić otwory wentylacyjne w powałce i na dennicy oraz poszerzyć wylotek, aby przywrócić optymalną atmosferę w ulu.

Obserwacje wilgotności mogą także być wykorzystane do doskonalenia technologii produkcji uli.

Obserwacja to wiedza

Pszczelarze, a wcześniej bartnicy gromadzili swoją wiedzę z wielowiekowej tradycji przekazywanej z pokolenia na pokolenie, a także z własnych obserwacji i praktycznych doświadczeń. Rejestracja, archiwizacja i porównywanie danych pozyskanych przez ULmonitor w ciągu jednego czy dwóch sezonów będzie dla nas źródłem kolejnych informacji o powiązaniu procesów życiowych roju z wagą, temperaturą, wilgotnością i innymi parametrami w ulu.

Pozwoli to przełożyć uzyskiwane dane na kolejne obszary praktycznego zastosowania. Planowane jest zwiększenie zakresu systemu ULmonitor o czujniki dwutlenku węgla, którego stężenie znacznie wzrasta przed zbliżającą się rójką.

Pszczelarze zdobywać będą spostrzeżenia, do nich dołączą swoje wnioski instytuty naukowe. Wyniki naukowych badań panelowych mogą pomóc pszczołom przetrwać w zagrożonym środowisku i zapewnić im optymalne warunki w pasiekach.

Dzięki nowatorskiemu systemowi ULmonitor pszczelarze, producenci sprzętu, weterynarze, naukowcy i wszyscy związani z pszczołami mogą poznawać i doskonalić swoje rzemiosło, a skorzystają wszyscy – ludzie, pszczoły i cała natura.

Ryszard Krzyśka