Konferencja międzynarodowa „Bioróżnorodność w rolnictwie”

Zdjęcie: Organizatorzy konferencji wraz z uczestnikami. Autorka: wszystkie zdjęcia w artykule wykonała Alicja Jaroszewska.

Od 12 do 13 października 2023 roku w Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Bioróżnorodność w rolnictwie”. Jej organizatorem była Katedra Ekofizjologii i Biologii Eksperymentalnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

Konferencja została zorganizowana w ramach projektu „Doskonała nauka” dofinansowanego ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki (nr projektu DNK/SP/550671/2022). Konferencja została objęta patronatem honorowym: Ministra Edukacji i Nauki oraz patronatem honorowym JM Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

Tematyka konferencji skupiała się na wpływie i znaczeniu bioróżnorodności w rolnictwie oraz na zagrożeniach i wyzwaniach z tym związanych. W trakcie wystąpień prelegentów,  poruszano tematy związane z korzyściami dla społeczeństwa oraz środowiska, które płyną z zastosowania rozwiązań proekologicznych, jak i z rolnictwa zrównoważonego. Szczególną uwagę zwrócono na zmniejszenie bioróżnorodności owadów zapylających na terenie Unii Europejskiej oraz czynniki wpływające na to zjawisko.

W ramach konferencji zorganizowano wykłady prowadzone przez zagranicznych gości, specjalistów w dziedzinach związanych z różnorodnością biologiczną w systemach rolniczych.

Program został podzielony na dwa bloki tematyczne: 1) Znaczenie bioróżnorodności w rolnictwie oraz 2) Zapylacze i zapylanie.

Czytaj także: Pszczelarskie spotkanie przy okrągłym stole

Pierwszy dzień

Pierwszego dnia blok skupiał się na istotności zachowania różnorodności w rolnictwie.

Konferencję otworzył wykład dr Evy Knop z Wydziału Biologii Ewolucyjnej i Studiów Środowiskowych Uniwersytetu w Zurychu. Poruszyła ona tematy związane z czynnikami wpływającymi na bioróżnorodność użytków rolnych i ich funkcje ekosystemowe oraz ich ochronnie. Przedstawiła przegląd obecnego stanu różnorodności biologicznej gruntów rolnych oraz czynników abiotycznych i biotycznych, które na ową różnorodność mają swój negatywny wpływ przyczyniając się do zmniejszenia bioróżnorodności i funkcji ekosystemów. Zwróciła również uwagę na obecne możliwości ochrony różnorodności biologicznej użytków rolnych oraz możliwości ochrony w przyszłości.

Tego dnia prelekcję poprowadził kolejny gość zagraniczny - dr Ben Woodcock z Brytyjskiego Centrum Ekologii i Hydrologii w Wielkiej Brytanii. Przedstawił interesujące badania prowadzone na terenie Wielkiej Brytanii, które umożliwiły bardziej wnikliwe spojrzenie na wprowadzanie modyfikacji/modernizacji w rolnictwie mające bezpośredni wpływ na bioróżnorodność flory i fauny. Modyfikacje dotyczyć powinny chemizacji użytków rolnych, mechanizacji oraz przekształcania półnaturalnych siedlisk na grunty produkcyjne, jako czynników mających negatywny wpływ na zmniejszenie różnorodność biologicznej na terenach objętych tymi działaniami.  Uwaga słuchaczy została skupiona na faunie bezkręgowej mającej znaczenie krytyczne w rolnictwie. Prelegent omówił negatywny wpływ zmian rolniczych na różnorodność ekologiczną, jak i możliwości przeciwdziałaniu skutkom tej sukcesji.

Czytaj także: Rozpoczęcie rejestracji na Honey Madness Cup

W czasie przerwy uczestnicy konferencji mieli możliwość zapoznania się z posterami. Tematy posterów zawierały zagadnienia związane z owadami zapylającymi i ich wpływem na agrobiznes.

Po przerwie, prof. Klaus Birkhofer z Wydziału Ekologii Brandenburskego Uniwersytetu Technicznego, Cottbus‐Senftenberg w Niemczech przedstawił badania dotyczące różnorodności biologicznej i powiązanych usług ekosystemowych w krajobrazach rolniczych w Europie. Prelegent wymienił najważniejsze przyczyny zmniejszania bioróżnorodności; szczególną uwagę zwrócił na nadużywanie agrochemikaliów, również jako remedium na zmiany klimatyczne (takie jak susza) w Europie, prowadzące do spadku różnorodności gatunkowej.

Profesor Paweł Sienkiewicz z Katedry Entomologii i Ochrony Krajobrazu z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, kontynuując temat problemu chemizacji rolnictwa, przedstawił wpływ takich zabiegów na zmniejszenie populacji chrząszczy naziemnych, które są jedną z najliczniejszych grup chrząszczy występujących na polach uprawnych i w ich pobliżu. Są to owady uważane za pożyteczne, pomagające regulować liczebność bezkręgowców zaliczanych do szkodników upraw. Niektóre z tych chrząszczy żywią się pokarmem roślinnym, a część jest nawet fitofagami. Prelegent omówił wagę egzystencji tych bezkręgowców (nie tylko z punktu widzenia rolnictwa) w kontekście monitorowania programów wspierania różnorodności biologicznej, podobnie jak w przypadku innych ekosystemów lądowych. Dlatego warto rozważyć możliwości wprowadzenia działań ochronnych biegaczowatych.

Doktorka hab. Maja Boczkowska naświetliła działania Polskiego Banku Genów, jak i również przybliżyła wkład badań nad genami roślin i ich znaczeniu w zachowaniu bioróżnorodności. Co zdecydowanie przyciągało uwagę, to szeroka gama badań i parametrów wykorzystywanych podczas klasyfikacji właściwości nasion. Możliwości poszerzenia wiedzy dot. sektora kriobiotechnologicznego (sektor zajmujący się technologiami związanymi z zabezpieczaniem, przechowywaniem i właściwościami materiału biologicznego w skrajnie niskich temperaturach) niewątpliwie była ciekawostką dla wielu uczestników.

Karol Zrębski z Instytutu Hodowli i Chowu Zwierząt, Wydziału Biologii i Nauk o Zwierzętach, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz mgr Maciej Bryś z Katedry Ekofizjologii Bezkręgowców i Biologii Eksperymentalnej, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie skupili uwagę słuchaczy na diecie pszczoły miodnej. Karol Zrębski mówił o konieczności suplementacji pszczół w okresach głodu i wskazywał na korzyści płynące z utrzymania silnej rodziny pszczelej, co wpływa na osiągnięcie wyższych zarobków z produkcji miodu. Magister Maciej Bryś skupił się na określeniu wpływu diety zawierającej pyłki pochodzące z rzepaku oraz facelii na aktywność metaboliczną pszczoły miodnej. Zaznaczył również, że zaprezentowane badania będą miały swoją kontynuację podczas realizacji jego doktoratu. Prelegent zwrócił szczególną uwagę na różnorodność pyłków, również tych z upraw oraz terenów międzyuprawowych, w diecie zapylaczy na ich dobrostan i liczebność.

Czytaj także: Historia pewnego pszczelarskiego zdjęcia

Na zakończenie pierwszego dnia konferencji dr Stanisław Świtek z Katedry Agronomii, Wydziału Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, przybliżył możliwe problemy wynikające z szeroko rozpowszechnionego systemu rolnictwa tzw. monokultur. Przedstawił badania dotyczące alternatywnej metody uprawy tzw. uprawy sztafetowej w kontekście morfologii nasion, jak i również atrakcyjności tych metod dla owadów zapylających. Została również zwrócona uwaga na konieczność przeprowadzenia dalszych badań w związku z postępującymi zmianami klimatycznymi.  

Dzień drugi

Drugiego dnia konferencji odbyły się wykłady w ramach bloku drugiego poświęconego zapylaczom i zapylaniu.

Pierwszy wykład tego bloku został poprowadzony przez dr Anders’a Nielsen’a z Wydziału Krajobrazu i Bioróżnorodności, Norweskiego Instytutu Badań nad Biogospodarką. W swojej prelekcji przedstawił skutki zmian klimatu, stosowania pestycydów czy wpływ innych czynników na zapylacze oraz proces zapylania. Podczas wykładu wskazał na udział urbanizacji i działań związanych z technologią rolniczą w obniżeniu bioróżnorodności owadów zapylających. Wykład oparty był na badaniach prowadzonych w Norwegii.

Drugi dzień zamknęła prelekcja poprowadzona przez Johaness’a Visser’a z Laboratorium Agroekologii, Université libre de Bruxelles (ULB) w Belgii i dotyczyła ona ochrony pszczół dzikich w krajobrazach nowoczesnych. Podczas wykładu poruszył tematy związane z wpływem fragmentacji siedlisk i intensyfikacji rolnictwa na zapylacze. Naukowiec zwrócił również uwagę na istotne czynniki pomijane ze względu na umiejscowienie poza obszarem rolniczym, a które mają bezpośredni wpływ na życie pszczoły miodnej tj. obecność roślin żywicielskich i dostępność miejsc gniazdowania. Prelegent wskazał możliwe rozwiązania problemów dotyczących przedstawionych czynników.

Po przedstawieniu wniosków oraz dyskusji, organizatorzy podsumowali dwa dni konferencji oraz podziękowali uczestnikom za wkład naukowy w tworzeniu tego wydarzenia. Po tej części nastąpiło oficjalne zamknięcie konferencji.

W konferencji wzięło udział 60 osób. Podczas wydarzenia zaprezentowano 30 doniesień (w formie referatów lub posterów) z zakresu tematycznego: bioróżnorodności, rolnictwa, zapylaczy oraz zapylania.

Informacja prasowa przygotowana przez:

Anna Gryboś, dr inż. Patrycja Staniszewska