KRZEWY DZIKO ROSNĄCE
Leszczyna pospolita – Corylus avellana L.
Rodzina: Betulaceae – brzozowate
![]() |
wilgotne lasy, polany śródleśne |
![]() |
słoneczne do półcienistych |
![]() |
wilgotna, żyzna |
![]() |
II-III |
![]() |
do 3 tyg. |
![]() |
sadzonki zdrewniałe, siew nasion |
![]() |
brak nektarników |
![]() |
168 g/krzew; 8,4 kg/100 m szpaleru |
![]() |
oliwkowożółty |
Leszczyna pospolita
Corylus avellana L.
[DE] Die Gemeine Hasel
[EN] hazel, cobnut, filbert
Jest wiatropylnym, rozłożystym krzewem lub niewielkim drzewem dorastającym do 4 m wysokości. Żyje do 80 lat. Najczęściej rośnie w wilgotnych lasach, na polanach i porębach oraz bywa uprawiana na plantacjach i w ogrodach przydomowych.
Tradycja uprawy leszczyny sięga neolitu i epoki brązu. Za czasów rzymskich ważnym ośrodkiem uprawy było miasto Abelli, późniejsze Avellino i stąd nazwa nux abellana = avellana. Leszczyna wytwarza okrągławe lub jajowate liście do 13 cm długości.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Często, zanim zbieraczki zdołają zebrać pyłek, wiatr wywiewa niemal całą jego zawartość z kwiatostanów. Aby proces ten nieco utrudnić zaleca się sadzenie roślin w zacisznych miejscach, np. w pobliżu budynków.

Leszczyna pospolita. Fot. Aneta Sulborska
Rośliny są bardzo tolerancyjne w stosunku do gleby, choć najlepiej rosną na żyznych, gliniastych i wilgotnych podłożach. Nie lubią jednak gleb ubogich, suchych i piaszczystych. Dobrze rosną w słońcu lub w półcieniu. Krzewy można rozmnażać z sadzonek zdrewniałych lub z siewu.

Wierzba iwa (= iwa) – Salix caprea L.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
skraje lasów, zręby, brzegi rzek |
![]() |
słoneczne |
![]() |
średnio wilgotna |
![]() |
III-IV |
![]() |
1-2 tyg. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
26-150 kg/ha |
![]() |
30-45 kg/ha |
![]() |
oliwkowożółty |
Wierzba iwa,
Salix caprea L.
[DE] Die Salweide, Palmweide
[EN] goat willow, great sallow
Jest wysokim krzewem lub niewielkim drzewem dorastającym do 10 m wysokości. Żyje do 60 lat. Pospolicie występuje na skrajach lasów, na zrębach i nad brzegami rzek. Tworzy liczne krzyżówki z innymi wierzbami.
Roślina wykształca grube i sztywne, początkowo szaro owłosione pędy, później nagie i błyszczące, z których wyrastają szerokoeliptyczne lub jajowate liście (przypominające liście jabłoni) osiągające do 10 cm długości.
Młode liście z obu stron są owłosione, starsze tylko od spodu, gdzie widoczna jest wypukła siatka żyłek. W III-IV (najwcześniej ze wszystkich krajowych wierzb), przed rozwojem liści pojawiają się kwiaty zebrane w stojące kotki, czyli bazie.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Z pyłku robotnice formują oliwkowożółte obnóża o średniej masie13 mg. Podczas obfitego pożytku wierzbowego udział pyłku wierzby w 1 g obnóży może wynosić nawet 100%. Pyłek wierzbowy zawiera 15-22% białka i 4% azotu.
Zaliczany jest do pyłku o najwyższej wartości odżywczej. Jeden kwiatostan iwy dostarcza 31 mg pyłku. Wydajność pyłkowa wynosi 30-45 kg/ha. Czasem na liściach może wystąpić spadź.

Wierzba iwa jest bardzo tolerancyjna w stosunku do warunków klimatyczno-glebowych. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, choć daje sobie także radę w półcieniu. Preferuje wilgotne, zasobne w składniki pokarmowe gleby, choć może także rosnąć na podłożach lżejszych - ze wszystkich gatunków wierzb najlepiej znosi suche gleby.
Iwa bardzo trudno przyjmuje się przy sadzonkowaniu (w przeciwieństwie do jej mieszańców z innymi gatunkami wierzb), dlatego najlepszym sposobem jej rozmnażania jest wysiew nasion wprost do gruntu w V – tuż po dojrzeniu nasion. Trzeba przy tym pamiętać, że większość wykiełkowanych siewek będą stanowiły okazy żeńskie, a nie te najbardziej wartościowe – męskie.

Wierzba Smitha – Salix × smithiana Willd.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
uboga, lecz niezbyt sucha |
![]() |
III-IV |
![]() |
ok. 2 tyg. |
![]() |
sadzonki |
![]() |
4,9 g/m3 korony |
![]() |
30-45 kg/ha |
![]() |
żółty |
Wierzba Smitha,
Salix × smithiana Willd.
[DE] Küblerweide
[EN] broad-leaved osier
Ten mieszaniec iwy i wierzby wiciowej jest silnie rosnącym krzewem lub małym drzewem, dorastającym do 9 m wysokości. Wytwarza długie, wyprostowane, grube i owłosione pędy. Liście mają wąskojajowaty lub lancetowaty kształt, osiągają do 10-12 cm długości.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Sadzonki najlepiej wysadzić bezpośrednio do gruntu pozostawiając 2-3 oczka nad powierzchnią gruntu. Większość z nich bez problemu się przyjmuje i często już w pierwszym roku po posadzeniu zakwita.
Wierzba purpurowa (= wiklina) – Salix purpurea L.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
nabrzeża rzek i strumieni |
![]() |
słoneczne |
![]() |
wilgotna, zasobna |
![]() |
III-IV |
![]() |
1-2 tyg. |
![]() |
sadzonki |
![]() |
25-35 kg/ha |
![]() |
30-45 kg/ha |
![]() |
żółty |
Wierzba purpurowa, wiklina
Salix purpurea L.
[DE] Die Purpur-Weide,
[EN] purple willow, basket willow, purpure osier
Najczęściej można ją spotkać nad rzekami i strumieniami, gdzie często tworzy zarośla. Na miejsca występowania wikliny (i większości gatunków wierzb) wskazuje łacińska nazwa Salix, która prawdopodobnie wywodzi się od celtyckich słów sal = pobliże i lis = woda.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Kora dostarcza najlepszego surowca leczniczego ze wszystkich wierzb. Wiklina tworzy liczne krzyżówki z innymi gatunkami wierzb, zwłaszcza z wiciową.
Pszczoły korzystają z jej nektaru i pyłku (okazy męskie) lub tylko z nektaru (okazy żeńskie). Pojedyncza kotka męska produkuje 12 mg pyłku. Wydajność miodową oszacowano na 25-35 kg/ha, wydajność pyłkową na 30-45 kg/ha.
_opt.jpeg)
Wiklina jest bardzo tolerancyjna w stosunku do gleby i klimatu, choć najlepiej rośnie na glebach mokrych, okresowo zalewanych, zasobnych w składniki pokarmowe. Można ją rozmnażać przez sadzonki.
Wierzba wawrzynkowata – Salix daphnoides Vill.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
wydmy, piaszczyste nieużytki |
![]() |
słoneczne |
![]() |
ubogie, piaszczyste |
![]() |
III-IV |
![]() |
1-2 tyg. |
![]() |
sadzonki |
![]() |
3,4 g/m³ korony |
![]() |
~5 g/m³ kwitnącej warstwy |
![]() |
żółty |
Wierzba wawrzynkowata,
Salix daphnoides Vill.
[DE] Die Reif-Weide
[EN] European violet willow
Jest wysokim krzewem lub niewielkim drzewem dorastającym do 10-12 m wysokości. Używana jest do zalesiania wydm i piaszczystych nieużytków. Roślina tworzy szeroką i luźną koronę oraz długie, zwisające gałęzie.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Jeden kwiatostan męski dostarcza 25 mg pyłku. Wydajność pyłkowa wynosi 3,5 g/m³ kwitnącej warstwy.
Wierzba wawrzynkowata bardzo dobrze rośnie na glebach jałowych i suchych. Wykorzystywana jest do zalesiania wydm i nieużytków.
Wierzba wiciowa (= witwa, konopianka) – Salix viminalis L.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
nabrzeża rzek i potoków, żwirowiska |
![]() |
słoneczne |
![]() |
piaszczysta |
![]() |
III-IV |
![]() |
1-2 tyg. |
![]() |
sadzonki |
![]() |
brak szczegółowych danych |
![]() |
brak szczegółowych danych |
![]() |
żółty |
Wierzba wiciowa, witwa, konopianka
Salix viminalis L.
[DE] Die Korb-Weide
[EN] basket willow, common osier
Jest szerokim krzewem lub małym drzewem dorastającym do 5-10 m wysokości. Pospolicie występuje nad rzekami i potokami, na żwirowiskach, jak również sadzona jest na plantacjach wikliny.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Pszczoły korzystają z pyłku i nektaru (kwiaty męskie) lub tylko nektaru (kwiaty żeńskie) wierzby wiciowej.

Roślina dobrze znosi zalewanie. Wymaga piaszczystej gleby. Rozmnaża się przez sadzonki.

Wierzba szara (= łoza) – Salix cinerea L.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
mokre łąki, lasy, brzegi rzek, rowów |
![]() |
słoneczne |
![]() |
podmokła, próchniczna, torfowa |
![]() |
III-IV |
![]() |
1-2 tyg. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
60-70 kg/ha |
![]() |
brak szczegółowych danych |
![]() |
żółty |
Wierzba szara, łoza
Salix cinerea L.
[DE] Die Asch-Weide
[EN] grey willow, large gray willow, gray sallow
Rośnie na mokrych, torfiastych łąkach, w widnych lasach, nad brzegami rowów i innych zbiorników wodnych. Jest wskaźnikiem stagnującej wody i przepuszczalności gleby. Dorasta do 2-3 m wysokości. Szeroko się rozrasta, tworząc prawie kulisty pokrój.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Roślina dobrze rośnie na glebach podmokłych do bagiennych. Najlepiej rozmnaża się z nasion, sadzonki trudno się ukorzeniają.
Wierzba uszata (= łozina) – Salix aurita L.
Rodzina: Salicaceae – wierzbowate
![]() |
miejsca wilgotne: łąki, lasy, torfowiska |
![]() |
słoneczne |
![]() |
wilgotna |
![]() |
III-IV |
![]() |
ok. 1-2 tyg. |
![]() |
sadzonki |
![]() |
60-70 kg/ha |
![]() |
brak szczegółowych danych |
![]() |
żółty |
Wierzba uszata, łozina
Salix aurita L.
[DE] Die Ohr-Weide, Öhrchen-Weide, Salbei-Weide
[EN] eared willow
Jest szeroko rozłożystym krzewem dorastającym do 1-3 m wysokości. Pospolicie występuje w miejscach wilgotnych, na torfowiskach, w mokrych lasach i w borach bagiennych. Wytwarza cienkie pędy, początkowo owłosione, później nagie, ciemnobrązowe.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Okazy męskie wierzby uszatej dostarczają nektaru i pyłku, żeńskie – nektaru. Wydajność miodowa obliczona w warunkach Ukrainy osiąga 60-70 kg/ha.
Roślina preferuje wilgotne gleby. Można ją rozmnażać przez sadzonki.
