Pożytki późnoletnie
- rośliny kwitnące w VII-VIII
ROŚLINY JEDNOROCZNE OZDOBNE
Kleome ciernista – Cleome spinosa Jacq.
Rodzina: Cleomaceae
![]() |
słoneczne |
![]() |
przepuszczalna, lekko wilgotna, żyzna lub bardzo żyzna |
![]() |
VII-X |
![]() |
do 4 mies. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
brak danych |
![]() |
brak danych |
![]() |
żółty |
Kleome ciernista
Cleome spinosa Jacq.
[DE] Die Spinnenblume
[EN] spider flowers, spider plants, spider weeds
Jest rośliną o wzniesionej, owłosionej łodydze osiągającej 1,5 m wysokości. Wytwarza duże, dłoniastosieczne liście przypominające liście konopi indyjskiej, gęsto pokrywające łodygę.
U nasady ogonków znajdują się niewielkie kolce, do których nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa spinosa (łac. spina = kolec, cierń, ość). Od VII do X na roślinie pojawiają się oryginalne białe, różowe, czerwone lub purpurowe kwiaty zebrane we wzniesione grona.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Smak miodu określany jest jako wyborny, sprzedawany jako „nowinka” pszczelarska. Z pyłku robotnice formują żółte obnóża. Brak jest szczegółowych danych dotyczących wartości pożytkowej.
![kleome_(2)](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/kleome_(2)_opt.jpeg)
Kleome ciernista.
Kleome preferuje stanowiska ciepłe i słoneczne oraz gleby przepuszczalne, lekko wilgotne, żyzne i zasobne w składniki pokarmowe. Rozmnaża się z nasion wysiewanych do końca IV wprost do gruntu lub w III-IV pod osłony. Przy temperaturze 18°C kiełkowanie trwa około 3-4 tygodni.
W IV-V siewki należy przepikować do doniczek, a na miejsce stałe można je wysadzać od końca V. Rośliny cechuje duża wrażliwość na niską temperaturę (wszak ich ojczyzną są tropikalne rejony świata), dlatego rozsadę należy ostrożnie hartować.
Ślazówka letnia (= ślazówka ogrodowa) – Lavatera trimestris L.
Rodzina: Malvaceae – ślazowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
żyzna, lekka, przepuszczalna |
![]() |
VII-VIII |
![]() |
~ 7 tyg. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
13-60 kg/ha |
![]() |
pszczoły nie zbierają pyłku |
![]() |
pszczoły nie zbierają pyłku |
Ślazówka letnia
Lavatera trimestris L.
[DE] Die Strauchpappeln
[EN] annual mallow, rose mallow, royal mallow, regal mallow
Jej ojczyzną jest Ameryka Północna i Europa Południowa. Roślina wykształca wzniesioną, lekko owłosioną łodygę (do 0,8-1,2 m wysokości), z której wyrastają trójklapowe liście o długości 5-7 cm.
W VII-VIII pojawiają się lejkowate kwiaty o średnicy do 8 cm, wyrastające z kątów liści na długich szypułkach. Jeden kwiat żyje średnio 3 doby. Korona kwiatów jest biała lub różowa z ciemniejszymi żyłkami na powierzchni. Owoc to wielodzielna rozłupnia.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Do dobrych wschodów potrzebna jest duża ilość wody w glebie. Po wzejściu należy przerwać siewki, pozostawiając rośliny w rozstawie 20 × 40 cm. Ślazówka nie znosi przesadzania.
Heliotrop peruwiański (= heliotrop wonny, słonecznica peruwiańska, tomiłek peruwiański) – Heliotropium arborescens L. (= Helitropium peruvianum L.)
Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
żyzna |
![]() |
VII-IX |
![]() |
~ 8 tyg. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
brak danych |
![]() |
brak danych |
![]() |
fioletowy |
Heliotrop peruwiański
Heliotropium arborescens L.
[DE] Die Vanilleblume
[EN] Garden heliotrope
W swojej ojczyźnie (Peru, Ekwador) heliotrop jest półkrzewem osiągającym do 1 m wysokości. Natomiast w Polsce jest uprawiany jako jednoroczna roślina rabatowa dorastająca do 40-60 cm. Dawniej stanowił także popularną ozdobę parapetów okiennych.
Łodygi i owalnolancetowate liście heliotropu pokrywają szorstkie włoski. W VII-IX na roślinach pojawiają się fioletowe lub purpurowe kwiaty (zebrane w skrętki) o bardzo silnym zapachu, określanym jako waniliowy lub migdałowy.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
![heliotrop_peruwianski_(9)](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/heliotrop_peruwianski__opt.jpeg)
Helitrop peruwiański. Fot. Aneta Sulborska
Heliotrop wymaga stanowiska ciepłego i słonecznego oraz żyznej gleby. Rozmnaża się głównie z nasion wysiewanych w III w szklarni. Nasiona kiełkują na świetle, dlatego nie należy ich przykrywać. Po około 3-4 tygodniach pojawiają się siewki, które wymagają pikowania (najlepiej do doniczek).
Młode rośliny wysadza się na miejsce stałe w drugiej połowie V lub na początku VI w rozstawie co 20-25 cm. Aby rośliny się rozkrzewiły, zaleca się kilkakrotne uszczykiwanie pędów. Pierwsze kwiaty pojawiają się po około 4 miesiącach od siewu.
Kosmos podwójnie pierzasty (= kosmos pierzastolistny, onętek, ponętka, warszawianka) – Cosmos bipinnatus Cav.
Rodzina: Asteraceae – astrowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
średnio wilgotna, przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta |
![]() |
VII-X |
![]() |
~ 3 mies. |
![]() |
siew nasion |
![]() |
brak danych |
![]() |
120 kg/ha |
![]() |
żółty |
Kosmos podwójnie pierzasty
Cosmos bipinnatus Cav.
[DE] Das Schmuckkörbchen
[EN] Garden cosmos lub Mexican aster
W stanie naturalnym roślina występuje od Arizony po Meksyk, w Polsce zaś jest popularną ozdobą przydomowych ogrodów, jak również stanowi składnik modnych ostatnio łąk kwietnych.
Wykształca wzniesioną i rozgałęzioną łodygę dorastającą do 30-150 cm wysokości, z której wyrastają podwójnie pierzastosieczne (stąd polska nazwa gatunkowa „podwójnie pierzasty”) liście o wąskich odcinkach. Od VII do X na szczytach pędów powstają koszyczkowate kwiatostany o średnicy 6-9 cm.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
![kosmos_podwojnie_pierzasty_(6)](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/kosmos_podwojnie_pierz_fmt.jpeg)
Kosmos podwójnie pierzasty. Fot. Aneta Sulborska
Optimum wzrostu i rozwoju roślina osiąga na glebach średnio wilgotnych, przepuszczalnych, piaszczysto-gliniastych oraz na stanowiskach słonecznych. Najprostszym sposobem rozmnażania jest wysiew nasion wprost do gruntu pod koniec IV.
Siewki pojawiają się po 5 dniach. Zbyt gęste wschody należy przerwać, pozostawiając rośliny w rozstawie 20 × 40 cm. Kwitnienie rozpoczyna się po 8-10 tygodniach od siewu. Kosmos równie łatwo daje samosiewy.
Dalia zmienna (= dalia karłowa) – Dahlia pinnata Cav. (= Dahlia variabilis Desf. (Baill.))
Rodzina: Asteraceae – astrowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta |
![]() kwitnienia: |
VII-IX |
![]() |
8-9 tyg. |
![]() |
siew nasion, podział |
|
do 180-190 kg/ha |
![]() |
~ 600 kg/ha |
![]() |
pomarańczowożółty |
Dalia zmienna
Dahlia pinnata Cav.
[DE] Die Großfiedrige Dahlie
[EN] Garden dahlia
Jest kuzynką popularnych dalii ogrodowych i podobnie jak one wykształca charakterystyczne bulwiaste korzenie, które służą do rozmnażania wegetatywnego i decydują o jej wieloletności (choć w handlu traktowana jest jako roślina jednoroczna).
Wyglądem przypomina wspomniane dalie ogrodowe, ale jest niższa (stąd polska nazwa byliny – dalia karłowa). Jej łodygi są rozgałęzione, pokryte ciemnozielonymi, spodem szarozielonymi liśćmi. Dalia zmienna wykształca kwiatostany typu koszyczka o średnicy 5-7 cm ułożone poziomo lub lekko zwisające.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Dalie zmienne najczęściej rozmnaża się z siewu, ale można także stosować podział karp. Nasiona należy wysiać w II-III do skrzynek pod osłonami a pojawiające się siewki przepikować pojedynczo do doniczek. Wiosną można je wysadzić na miejsce stałe.
![dalia_3](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/dalia_3_opt.jpeg)
Dalia zmienna.
Podział roślin jest mniej kłopotliwy, ale przy tym sposobie rozmnażania otrzymuje się znacznie mniej roślin potomnych. Karpy dalii najlepiej dzielić w V tuż przed sadzeniem, uważając by oddzielone bulwiaste korzenie miały na wierzchołku co najmniej jeden dobrze wykształcony pąk. Rośliny sadzi się w rozstawie 50 × 50 cm.
Kosmos siarkowy (= kosmos żółty) – Cosmos sulphureus Cav.
Rodzina: Asteraceae – astrowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
próchniczna, przepuszczalna, o średniej zasobności w składniki pokarmowe. |
![]() |
VII–X |
![]() |
>2 mies. |
![]() |
siew |
![]() |
brak danych |
![]() |
130 kg/ha |
![]() |
pomarańczowożółty |
Kosmos siarkowy
Cosmos sulphureus Cav.
[DE] Gelbe Kosmee
[EN] Sulfur cosmos, yellow cosmos
Pochodzi z Brazylii i Meksyku, natomiast w Polsce jest uprawiany w celach ozdobnych jako dekoracja rabat i trawników. Wykształca rozgałęzioną łodygę osiągającą wysokość 60–90 cm. Charakteryzuje się głęboko wcinaną blaszką liściową, co w terminologii botanicznej określane jest jako liście sieczne.
Kwiaty zebrane są w kwiatostan typu koszyczka o średnicy 4,5–6 cm, do którego urody nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckiego słowa kósmos = ozdoba.
Wnętrze kwiatostanu wypełniają kwiaty rurkowate dostarczające nektaru i pyłku, natomiast na jego obrzeżach wyrastają kwiaty języczkowate stanowiące element wizualnie przywabiający owady zapylające. Koszyczki, w zależności od odmiany, cechują się barwą żółtą do żółtopomarańczowej, stąd też polska nazwa gatunkowa kosmos żółty lub kosmos siarkowy.
Jedna roślina może wytworzyć w ciągu sezonu wegetacyjnego ponad 180 kwiatostanów. Niektóre odmiany cechują się koszyczkami półpełnymi i pełnymi, lecz te mają mniejsze znaczenie pszczelarskie. Kwitnienie gatunku trwa od VII nawet do połowy X. Owocem są jednonasienne, silnie wydłużone niełupki, które jednocześnie stanowią materiał siewny.
Kwiaty rurkowate umieszczone w centralnej części koszyczków dostarczają nektaru i pyłku w okresie lata i jesieni. Podczas korzystnej pogody kwiatostany oblatywane są przez cały dzień z największym natężeniem we wczesnych godzinach południowych.
Jeden koszyczek produkuje średnio 12 mg pyłku, z którego robotnice formują pomarańczowożółte obnóża. Wydajność pyłkową z 1 ha oszacowano na 130 kg.
![kosmos_siarkowy_(6)](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/kosmos_siarkowy_(6)_opt.jpeg)
Kosmos siarkowy. Fot. Aneta Sulborska
Kosmos preferuje gleby próchniczne, przepuszczalne, o średniej zasobności w składniki pokarmowe. Najlepiej rośnie i kwitnie na stanowiskach słonecznych.
Rozmnaża się przez wysiew nasion w kwietniu wprost na miejsce stałe. Można też produkować rozsadę i wysadzać ją do gruntu po 15 maja (rośliny są wrażliwe na wiosenne przymrozki) w rozstawie 20 × 40 cm.
Kwitnienie rozpoczyna się po 8–9 tygodniach od siewu. Kosmos bardzo łatwo rozmnaża się także z samosiewu. Ciekawostką jest fakt, że rośliny znoszą przesadzanie nawet w pełni kwitnienia.
Titonia okrągłolistna (= titonia wspaniała) – Tithonia rotundifolia ((Mill.) S.F. Blake)
Rodzina: Asteraceae – astrowate
![]() |
słoneczne, osłonięte od wiatru |
![]() |
żyzna, umiarkowanie przepuszczalna |
![]() kwitnienia: |
VII – X |
![]() |
> 2 mies. |
![]() |
siew |
|
brak danych |
![]() |
230 kg/ha |
![]() |
żółty |
Titonia okrągłolistna
Tithonia rotundifolia
[DE] Die Rundblättrige Tithonie
[EN] Red sunflower lub Mexican sunflower
Na stanowiskach naturalnych rośnie w Ameryce Środkowej, głównie Meksyku — stąd jej angielskie nazwy zwyczajowe meksykański słonecznik lub meksykańska aksamitka. W Polsce titonia uprawiana jest na rabatach i w ogrodach przydomowych w celach ozdobnych.
Może być także stosowana na kwiat cięty. Nazwa rodzajowa rośliny wywodzi się od mitycznego Titonosa, którego na prośbę zakochanej w nim bogini Eos, Zeus obdarzył nieśmiertelnością. Titonia wykształca wewnątrz puste, rozgałęzione niemal od nasady pędy, dzięki czemu zyskuje krzaczasty pokrój.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Jeden kwiatostan produkuje około 40 mg pyłku, z który robotnice tworzą żółte obnóża. Wydajność pyłkowa z 1 m² wynosi około 23 g, co w przeliczeniu na 1 ha daje 230 kg pyłku.
![titonia_okraglolistna_(9)](/images/stories/Pasieka/K182_Rosliny-pozytkowe/titonia_okraglolistna_opt1.jpeg)
Titonia okrągłolistna. Fot. Aneta Sulborska
Gatunek preferuje słoneczne i osłonięte od wiatru stanowiska. Wymaga gleby żyznej, umiarkowanie przepuszczalnej. Rozmnaża się przez wysiew nasion w marcu do pojemników. Młode rośliny należy wysadzać do gruntu pod koniec maja, gdyż siewki są bardzo wrażliwe na późnowiosenne przymrozki.