BYLINY OZDOBNE
Szafran (krokus) wiosenny – Crocus vernus (L.) Hill
Rodzina: Iridaceae – kosaćcowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
przepuszczalna, umiarkowanie wilgotna |
![]() |
III-IV |
![]() |
ok. 3 tyg. |
![]() |
bulwy, siew nasion |
![]() |
brak danych |
![]() pyłku |
2-15 mg /kwiat |
![]() |
żółty do |
Szafran (krokus) wiosenny,
Crocus vernus (L.) Hill
[DE] Der Frühlings-Krokus
[EN] Spring Crocus
Jest jednym z najwcześniej zakwitających gatunków, jeszcze spod warstwy śniegu. Na stanowiskach naturalnych porasta niżej położone łąki górskie. Bardzo często sadzony jest w celach dekoracyjnych w ogrodach przydomowych i parkach.
W Karpatach można spotkać także szafran spiski (Crocus scepusiensis) przez niektórych botaników utożsamiany z poprzednio wymienionym gatunkiem.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Znamiona zawierają żółty barwnik krocynę, stosowaną do farbowania tkanin (1 g szafranu zabarwia na żółto 100 l wody!), wyrobów cukierniczych, napojów alkoholowych i kosmetyków. Na właściwości barwierskie szafranu wskazuje arabskie słowo zaferán = żółty, od którego wywodzi się nazwa rośliny.
W dawnej Polsce roślinę wykorzystywano do barwienia bab wielkanocnych, a także doprawiania sosów i mięs. Po przekwitnięciu kwiatu powstają owoce typu torebki. Nasiona są rozsiewane przez mrówki.
_opt.jpeg)
Szafran wiosenny. Fot. Aneta Sulborska
Kwiaty szafranu stanowią świetne źródło wczesnowiosennego pyłku, dostarczanego w znacznych ilościach, oraz produkują nektar. O dużym zainteresowaniu pszczół kwiatami krokusa świadczy fakt, iż na 1 m² kwitnącej rabaty może pracować jednocześnie 24 robotnic.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
W kolejnym roku u podstawy bulwy macierzystej wyrastają bulwy potomne, które służą do rozmnażania. Stara bulwa stopniowo jest zużywana i z czasem obumiera.
Chcąc wykorzystać bulwy potomne jako materiał rozmnożeniowy należy wykopać rośliny w VI, wysuszyć w temp. powyżej 20°C, a następnie bardzo ostrożnie oddzielić nowe bulwki, a we IX wysadzić je do gruntu. Roślinę można też rozmnażać przez wysiew nasion.

Szafran wiosenny. Fot. Aneta Sulborska
Śnieżyczka przebiśnieg (= przebiśnieg, śniegułka) – Galanthus nivalis L.
Rodzina: Amaryllidaceae – amarylkowate
![]() |
półcieniste |
![]() |
niezbyt ciężka, lekko wilgotna |
![]() |
II-III |
![]() |
ok. 4 tyg. |
![]() |
cebule potomne, nasiona |
![]() |
brak danych |
![]() |
1,3 kg/ha |
![]() |
czerwonawobrązowe |
Śnieżyczka przebiśnieg, przebiśnieg, śniegułka
Galanthus nivalis L.
[DE] Das Schneeglöckchen
[EN] snowdrop, common snowdrop
Na stanowiskach naturalnych gatunek rośnie głównie w lasach liściastych (na niżu i w górach), gdzie jest objęty całkowitą ochroną prawną, zaś w celach dekoracyjnych sadzony jest już od XVI w. Roślina wytwarza jasnozieloną, kulistą cebulę, z której wyrastają dwa równowąskie, szablaste liście. W II-III pojawiają się pędy długości 15-24 cm zakończone pojedynczym, zwisającym kwiatem.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Wydajność pyłkowa śnieżyczki została oszacowana na 1,3 kg z 1 ha.

Śnieżyczka przebiśnieg. Fot. Aneta Sulborska
Roślina wymaga niezbyt ciężkiej oraz nieco wilgotnej gleby. Preferuje stanowisko półcieniste i dlatego też najlepiej sadzić ją pod drzewami. Na jednym miejscu może pozostawać do 10 lat. Śnieżyczkę rozmnaża się z nasion wysiewanych zaraz po zbiorze w VI lub przez cebule potomne, które należy sadzić niedługo po oddzieleniu od rośliny matecznej w VIII-IX.
Śnieżyca wiosenna (= gładyszek) – Leucojum vernum L.
Rodzina: Amaryllidaceae – amarylkowate
![]() |
półcieniste |
![]() |
żyzna, gliniasta, wilgotna |
![]() |
II-III-IV |
![]() |
ok. 3 tyg. |
![]() |
cebule potomne |
![]() |
brak danych |
![]() |
~ 4 kg/ha |
![]() |
pomarańczowy |
Śnieżyca wiosenna, (gładyszek)
Leucojum vernum L.
[DE] Die Frühlingsknotenblume
[EN] spring snowflake
Śnieżyca należy do roślin chętnie sadzonych w ogrodach przydomowych, zaś stanowiska jej naturalnego występowania to prawdopodobnie tylko wilgotne lasy w pd.-zach. części Polski. Z tego względu została wpisana na „Czerwoną Listę Roślin” narażonych na wyginięcie, co oznacza, że jest prawnie chroniona.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Roślina najlepiej rośnie na bardzo żyznej, gliniastej i wilgotnej glebie. Rozmnaża się ją przez oddzielanie cebul potomnych w VIII-IX. Cebule łatwo wysychają, więc należy je niedługo potem wysadzać. Głębokość sadzenia to 8-10 cm.
_opt.jpeg)
Śnieżyca wiosenna. Fot. Aneta Sulborska
Ciemiernik – Helleborus L.
Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate
![]() |
półcieniste lub cieniste |
![]() |
próchniczno-gliniasta o odczynie zasadowym |
![]() |
XII-II-V |
![]() |
ok. 4 tyg. |
![]() |
podział, siew nasion |
![]() |
nieokreślona |
![]() |
2-46 kg/ha |
![]() |
żółty |
Ciemiernik
Helleborus L.
[DE] Die Nieswurz
[EN] hellobores
Do rodzaju ciemiernik należy 20 gatunków bylin, osiągających 20-70 cm wysokości, pochodzących z górskich oraz stepowych obszarów Europy i Azji. Łacińska nazwa helleborus wywodzi się od słów helein = zabijać i bora = płaski, co wskazuje na zabójcze właściwości roślin.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
_opt.jpeg)
Ciemiernik biały. Fot. Aneta Sulborska
Rośliny preferują stanowiska półcieniste lub zacienione oraz próchniczno-gliniastą glebę o odczynie zasadowym. Nieodpowiednie jest podłoże mało przepuszczalne i zbyt wilgotne. Ciemierniki nie lubią przesadzania (źle reagują na uszkodzenia korzeni) i na jednym miejscu mogą rosnąć przez kilkanaście lat.
Rozmnażanie polega na wysiewie nasion (często rośliny dają samosiewy) lub podziale starszych rozrośniętych egzemplarzy. Ważne jest uchwycenie właściwego terminu zbioru nasion, gdyż niedojrzałe nie kiełkują, a dojrzałe – łatwo się wysypują z owoców. Młode rośliny zakwitają po 3-4 latach.
_opt.jpeg)
Ciemiernik zielony. Fot. Aneta Sulborska
Rannik zimowy – Eranthis hyemalis (L.) Salisb.
Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate
![]() |
słoneczne |
![]() |
przepuszczalna, umiarkowanie wilgotna |
![]() |
II-III |
![]() |
2,5-6 tyg. |
![]() |
bulwy, siew nasion |
![]() |
23 kg/ha |
![]() |
17 kg/ha |
![]() |
żółty |
Rannik zimowy
Eranthis hyemalis (L.) Salisb.
[DE] Der Winterling
[EN] winter aconite
Jest to niewielka (5-19 cm wysokości), bulwiasta roślina zakwitająca już pod koniec II. W języku greckim er oznacza wiosnę, áthos kwiat, stąd eranthis = wiosenny, zakwitający na wiosnę.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Pojedynczy kwiat uwalnia całą zawartość pyłku w ciągu 2-3 dni. Zbieraczki formują z pyłku żółte obnóża. Wydajność pyłkowa z 1 ha wynosi 17 kg.
Rannik lubi przepuszczalną, umiarkowanie suchą lub lekko wilgotną glebę. Roślina właściwie nie wymaga pielęgnacji. Można ją rozmnażać przez podział bulw lub wysiew nasion zaraz po zbiorze.
_opt.jpeg)
Rannik zimowy. Fot. Aneta Sulborska
Jednakże moment ich zbioru jest trudny do uchwycenia, gdyż łatwo się osypują. W dobrych warunkach (wilgotne miejsca, próchniczna gleba) roślina może rozsiewać się sama. Bulwki wysadza się w VIII-IX na głębokość 6-7 cm.
_fmt.jpeg)
Rannik zimowy. Fot. Aneta Sulborska
Cebulica syberyjska (= zwisła) – Scilla sibirica Haw.
Rodzina: Asparagaceae – szparagowate
![]() |
półcieniste |
![]() |
piaszczysto-gliniasta, umiarkowanie wilgotna |
![]() |
III-IV |
![]() |
ok. 3 tyg. |
![]() |
cebule potomne, siew nasion |
![]() |
brak danych |
![]() |
brak danych |
![]() |
ciemnoszafirowe, granatowe lub kremowe |
Cebulica syberyjska, Cebulica zwisła
Scilla sibirica
[DE] Der sibirischer Blaustern
[EN] Siberian squill, wood squill
Znana jest z przydomowych ogrodów i parków, gdzie była sadzona już od XVIII w., rośnie także w naturze w jasnych lasach i zaroślach. Roślina osiąga 10-20 cm wysokości oraz wytwarza cebulę i 2-3 równowąskie liście.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Cebulica syberyjska preferuje przepuszczalną, piaszczysto-gliniastą glebę, umiarkowanie suchą lub lekko wilgotną oraz półcieniste stanwiska.
Można ją rozmnażać z cebul potomnych, które wykopuje się i przesadza w okresie spoczynku letniego, bądź przez wysiew nasion. W odpowiednich warunkach roślina daje obfite samosiewy.

Cebulica syberyjska. Fot. Aneta Sulborska
Cebule potomne wysadza się we IX-X na głębokość 8-10 cm. Tkwią one w ziemi dosyć płytko i łatwo je wyrwać, dlatego należy zachować pewną ostrożność podczas wykonywania prac pielęgnacyjnych.

Cebulica syberyjska. Fot. Aneta Sulborska