BYLINY DZIKO ROSNĄCE

Kokorycz pusta – Corydalis cava Schweigg & Körte

Rodzina: Papaveraceae – makowate

Występowanie:	lasy liściaste, zarośla
Stanowisko:	cieniste
Gleba:	wilgotna
Termin kwitnienia:	III-V
Długość kwitnienia:	około 1 mies.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	~ 6 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	2 kg/ha
Kolor obnóży:	jasnożółty

Kokorycz pusta,
Corydalis cava Schweigg & Körte
[DE] Der hohler Lerchensporn; Hohlwurz
[EN] Hallow-root

Roślinę można spotkać w widnych, wilgotnych lasach liściastych (zwł. bukowych i grądach) oraz zaroślach (należy do jednych z najwcześniej zakwitających roślin runa wilgotnych lasów dębowo-grabowych), gdzie tworzy łany. Bywa także sadzona w ogrodach przydomowych oraz w cienistych parkach.

Wytwarza łodygę osiągającą do 30 cm wysokości oraz 2-3 ciemnozielone, spodem sinawe liście o głęboko wcinanej blaszce. Część podziemną rośliny stanowi prawie kulista lub nieco podługowata bulwa wielkości orzecha włoskiego, początkowo pełna, później pusta (do czego nawiązuje nazwa gatunkowa).

Wydajność miodową oszacowano na niecałe 6 kg/ha, zaś wydajność pyłkową na 2 kg/ha.

Kokorycz pusta.

Kokorycz pusta preferuje stanowiska cieniste i najlepiej sadzić ją pod drzewami. Dobrze rośnie na glebach dostatecznie wilgotnych, ale zimą suchych. Najłatwiej rozmnażać ją z nasion wysiewanych zaraz po zbiorze, które kiełkują w następnym roku. Roślina daje też liczne samosiewki, które można przesadzić.

Kokorycz pełna – Corydalis solida (L.) Clairv.

Rodzina: Papaveraceae – makowate

Występowanie:	lasy liściaste, zarośla
Stanowisko:	cieniste
Gleba:	wilgotna, gliniasta
Termin kwitnienia:	III-IV
Długość kwitnienia:	ok. 1 mies.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	~ 6,5 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	4 kg/ha
Kolor obnóży:	jasnożółty

Kokorycz pełna,
Corydalis solida (L.) Clairv.
[DE] Der Finger-Lerchensporn
[EN] bird-in-a-bush; solid-tubered corydalis

W stanie naturalnym rośnie w lasach liściastych i zaroślach na gliniastych glebach. Wytwarza podziemną, pełną w środku bulwę (stąd nazwa kokorycz pełna) oraz niewysoką łodygę (do 20 cm wysokości) z łuskowatym liściem przy ziemi i dwoma liśćmi na łodydze.

Kokorycz pełna.

Dziesięć kwiatów dostarcza prawie 7 mg cukrów w nektarze. Największą częstotliwość odwiedzin kwiatów obserwuje się w godzinach południowych. Większość zbieraczek odwiedzających kwiaty kolekcjonuje pyłek. Wydajność miodowa wynosi 6,5 kg/ha, wydajność pyłkową oszacowano na 4 kg/ha.

Kokorycz pełna.

Warunki siedliskowe i rozmnażanie są podobne jak u poprzedniego gatunku.

Lepiężnik różowy – Petasites hybridus (L.) Gaertn, Meyer et Scherb

Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie:	brzegi rzek i potoków, wilgotne łąki i zarośla
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	wilgotna
Termin kwitnienia:	III-IV
Długość kwitnienia:	~ 1 mies.
Rozmnażanie:	podział, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	~7 kg/ha
Kolor obnóży:	biały

Lepiężnik różowy
Petasites hybridus (L.) Gaertn, Meyer et Scherb
[DE] Die Gewöhnliche Pestwurz
[EN] butterbur, purple butterbur, fleadock

Rośnie nad brzegami potoków i rzek, na wilgotnych łąkach i w wilgotnych zaroślach. Jest wskaźnikiem miejsc z dobrze natlenionymi wodami podpowierzchniowymi. Roślina nieprzyjemnie pachnie i wytwarza walcowate kłącze, z którego wyrastają bardzo długie rozłogi.

Lepiężnik różowy.

Dzięki nim lepiężnik może się rozrastać tworząc rozległe łany. W III-IV pojawiają się pędy kwiatostanowe o wysokości do 45 cm (podczas owocowania osiągają do 1 m) pokryte brudnopurpurowymi, łuskowatymi liśćmi.

Pędy zakończone są groniastym kwiatostanem skupiającym drobne koszyczki (średnicy około 7 mm) utworzone z brudnoróżowych kwiatów rurkowatych.

Lepiężnik wymaga obecności wody w podłożu oraz preferuje bardzo próchniczne, bogate w azot stanowiska. Można go rozmnażać przez podział lub wysiew nasion.

Lapężnik różowy.

Podbiał pospolity – Tussilago farfara L.

Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie:	siedliska ruderalne, brzegi wód, wilgotne zarośla
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	wilgotna
Termin kwitnienia:	III-IV
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	podział, siew nasion
Wydajność miodowa:	~ 60 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	15-20 kg/ha
Kolor obnóży:	żółtopomarańczowy

Podbiał pospolity,
Tussilago farfara L.
[DE] Gemainer Huflattich, Pferdefuss
[EN] coltsfoot

Zgodnie z nazwą, pospolicie występuje na terenie całego kraju, zwłaszcza nad brzegami wód, w wilgotnych zaroślach, na zboczach, nasypach, w siedliskach ruderalnych i jako chwast polny, gdzie jest wskaźnikiem wysokiej wilgotności podłoża.

Częścią podziemną podbiału jest kłącze, z którego wyrastają długie, rozgałęzione rozłogi podziemne.

Podbiał pospolity.

Dzięki nim rośliny tworzą duże kępy lub zwarte łany. W III-IV zanim pojawią się liście, podbiał wytwarza żółte, koszyczkowate kwiatostany o średnicy 1,5-2 cm wyrastające na bezlistnych łodygach o długości do 15 cm.

Podbiał pospolity. Fot. Aneta Sulborska

Podbiał preferuje stanowiska słoneczne, wilgotne, umiarkowanie ciepłe lub chłodne. Najlepiej rośnie na glebach gliniastych i pylastych, zasobnych w wapń. Można go rozmnażać przez podział lub z siewu.

Przylaszczka pospolita – Hepatica nobilis Mill.

Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate

Występowanie:	lasy liściaste, zarośla
Stanowisko:	cieniste
Gleba:	żyzna
Termin kwitnienia:	III-IV
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	podział, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak
Wydajność pyłkowa:	2 kg/ha
Kolor obnóży:	białawy

Przylaszczka pospolita,
Hepatica nobilis Mill.
[DE] Das Leberblümchen, Märzblümchen
[EN] liverleaf

Rośnie w cienistych lasach liściastych i zaroślach w nizinnej części Polski, natomiast w górach jest rzadko spotykana. Bardzo często sadzona jest jako roślina ozdobna. Przylaszczka jest niewielką (5-15 cm) byliną o grubym kłączu z licznymi korzeniami oraz krótką, nadziemną łodygą, z której wyrastają liście i kwiaty.

Przylaszczki najlepiej rosną na glebach utrzymujących wilgoć, z dużą zawartością próchnicy oraz dodatkiem wapnia. Można je rozmnażać przez podział w V-VI (po kwitnieniu) lub w VIII, a także z nasion wysiewanych zaraz po zbiorze lub zimą pod osłonami.

Przylaszczka pospolita. Fot. Aneta Sulborska

Kiełkującym nasionom i siewkom należy zapewnić dostateczną ilość wilgoci w podłożu.

Fot. Aneta Sulborska

Miodunka ćma – Pulmonaria obscura Dumort.

Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate

Występowanie:	lasy liściaste i mieszane, zarośla
Stanowisko:	półcieniste
Gleba:	wilgotna, próchniczna
Termin kwitnienia:	III-V
Długość kwitnienia:	ok. 3 tyg.
Rozmnażanie:	podział
Wydajność miodowa:	35-40 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	jasnożółty

Miodunka ćma
Pulmonaria obscura Dumort.
[DE] Das Dunkles Lungenkraut
[EN] unspotted lungwort, Suffolk lungwort

Miodunka ćma (przez niektórych uważana za odmianę lub podgatunek miodunki plamistej) pospolicie występuje w całym kraju, zwłaszcza w lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach. Posiada długie, pełzające kłącze i szorstko owłosione pędy dorastające do 30 cm wysokości.

Miodunka plamista (= lekarska) – Pulmonaria officinalis L.

Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate

Występowanie:	lasy liściaste i mieszane, zarośla, parki
Stanowisko:	półcieniste
Gleba:	wilgotna
Termin kwitnienia:	III-V
Długość kwitnienia:	ok. 3 tyg.
Rozmnażanie:	podział
Wydajność miodowa:	35-60 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	jasnożółty

Miodunka plamista, Miodunka lekarska
Pulmonaria officinalis L.
[DE] Das echtes Lungenkraut
[EN] lungwort, common lungwort

Naturalne stanowiska miodunki plamistej w Polsce to zachodnia część Niżu, gdzie stanowi składnik runa w lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach i parkach. Roślina posiada długie, rozgałęzione kłącze, z którego wyrastają ulistnione łodygi o wysokości 10-30 cm.

Stanowisko i rozmnażanie są podobne jak u poprzedniego gatunku.

Miodunka plamista. Fot. Aneta Sulborska

Zawilec gajowy – Anemome nemorosa L.

Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate

Występowanie:	lasy liściaste i mieszane
Stanowisko:	półcieniste
Gleba:	próchniczna
Termin kwitnienia:	III-V
Długość kwitnienia:	ok. 2 tyg.
Rozmnażanie:	podział, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak nektarników
Wydajność pyłkowa:	4-21 kg/ha
Kolor obnóży:	kremowy, zielonkawoszary

Zawilec gajowy,
Anemome nemorosa L.
[DE] Das Buschwindröschen
[EN] wood anemone

Pospolicie występuje w runie lasów liściastych i mieszanych, tworząc rozległe łany oraz z powodzeniem może być także uprawiany w ogrodach. Część podziemną rośliny stanowi cienkie, poziome kłącze, zaś nadziemną – ulistniony pęd osiągający 10-20 cm wysokości zakończony pojedynczym, białym kwiatem o średnicy 3 cm z licznymi pręcikami i słupkami.

Zawilec gajowy najlepiej rośnie na stanowiskach półcienistych. Lubi gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe. Można go rozmnażać przez wysiew nasion jesienią wprost do gruntu lub przez podział w okresie letniego spoczynku.

Zawilec gajowy.

Zawilec żółty – Anemome ranunculoides L.

Rodzina: f;Ranunculaceae – jaskrowate

Występowanie:	lasy liściaste i mieszane, wilgotne zarośla
Stanowisko:	półcieniste
Gleba:	próchniczna
Termin kwitnienia:	III-V
Długość kwitnienia:	ok. 2 tyg.
Rozmnażanie:	podział, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak nektarników
Wydajność pyłkowa:	2 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Zawilec żółty,
Anemome ranunculoides L.
[DE] Das gelbes Windröschen
[EN] yellow anemone, yellow wood anemone, buttercup anemone

Występuje w lasach liściastych, zaroślach i na wilgotnych łąkach, jest także sadzony w parkach i ogrodach. Dorasta do 15-25 cm wysokości. Wytwarza cienkie kłącza, liście o wcinanej blaszce liściowej wyrastające w okółku po trzy oraz żółte kwiaty o średnicy do 3 cm osadzone najczęściej pojedynczo na szczycie długiej, wzniesionej szypułki.

Zawilec żółty. Fot. Aneta Sulborska

Zawilec żółty cechuje się podobnymi wymaganiami klimatyczno-glebowymi jak zawilec gajowy, z tym że potrzebuje więcej wilgoci w podłożu. Można go rozmnażać przez podział lub wysiew nasion.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"