BYLINY OZDOBNE

Smagliczka skalna – Aurinia saxatilis (L.) Desv.

Rodzina: Brassicaceae – kapustowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	piaszczysto-żwirowa, zasadowa
Termin kwitnienia:	IV-V
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion, sadzonki
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	~ 3,5 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Smagliczka skalna
Aurinia saxatilis (L.) Desv.
[DE] Das Felsen-Steinkraut
[EN] basket of gold

Na stanowiskach naturalnych występuje na wapiennych zboczach gór w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej, do czego nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa rośliny wywodząca się od słowa saxátilis = skalny, żyjący na skałach (saxum = skała).

Natomiast dawna nazwa rodzajowa smagliczki (Alyssum) pochodzi od greckiego a = przeciw i lyssa = wścieklizna, gdyż dawniej rośliną leczono tę chorobę. Smagliczka sadzona jest w celach ozdobnych już od XVII w. i należy do tzw. podstawowej piątki wiosennych roślin skalnych.

Najłatwiejszym sposobem rozmnażania jest wysiew nasion wczesną wiosną do inspektów lub pod osłony, bądź wprost do gruntu w IV-V. Nie należy ich przykrywać, gdyż kiełkują na świetle. Wschody ukazują się po około 2 tyg. Siewki wymagają pikowania do doniczek.

Na miejsce stałe rośliny wysadza się co 10-15 cm. Smagliczkę można także rozmnażać przez sadzonki wierzchołkowe pobierane w VIII-IX, lecz ukorzeniają się trudno i długo (około 2 miesięcy).

Smagliczka skalna. Fot. Aneta Sulborska

Sasanka zwyczajna – Pulsatilla vulgaris Mill.

Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta
Termin kwitnienia:	IV-V
Długość kwitnienia:	2-4 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	40-50 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Sasanka zwyczajna
Pulsatilla vulgaris Mill.
[DE] Die Gewöhnliche Kuhschelle
[EN] pasque flower

Sasanka zwyczajna, podobnie jak wszystkie sasanki rosnące w Polsce, objęta jest ochroną gatunkową, lecz jako popularna roślina ozdobna uprawiana jest w wielu ogrodach przydomowych.

Nazwa Pulsatilla wywodzi się od słowa pulso, co oznacza uderzam, stukam, dzwonię, a odnosi się do dzwonkowatego kształtu kwiatów. Rośliny powstały z łez Afrodyty lub – jak podaje inna legenda – w miejscu, gdzie spadła ustrzelona przez myśliwego czarownica – stąd rośliny nazywane są miotłą Baby Jagi, brodą czarownicy lub wilczą łapą.

Z urodą byliny związane są również inne ludowe określenia: wstydliwa panienka, futrzany zawilec, marficniok (z racji podobieństwa z liśćmi marchwi) lub kwiat Wielkanocy (z płatków sasanki otrzymywano zielony barwnik do farbowania pisanek).

Gatunek bardzo łatwo rozmnaża się z nasion wysiewanych zaraz po zbiorze (często dochodzi też do samosiewów) do skrzynek lub na rozsadnik. Po wschodach rośliny należy przepikować a w VIII-IX wysadzić na miejsce stałe w rozstawie 30-40 cm.

Kwitnienie rozpoczyna się wiosną kolejnego roku. Sasankę można też rozmnażać przez podział kęp, jednak rośliny często chorują i bardzo trudno się przyjmują.

Hiacynt wschodni – Hyacinthus orientalis L.

Rodzina: Asparagaceae – szparagowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	lekka, przepuszczalna i przewiewna
Termin kwitnienia:	IV-V
Długość kwitnienia:	2 tyg.
Rozmnażanie:	cebule potomne
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	uzależniony od barwy kwiatów

Hiacynt wschodniHyacinthus orientalis L.
[DE] Die Garten-Hyazinthe
[EN] common hyacinth, garden hyacinth, Dutch hyacinth

Bylina wytwarza równowąskie, błyszczące liście oraz dość dużą cebulę, na ogół w kolorze zgodnym z barwą kwiatów. Jak podaje legenda, roślina wyrosła z krwi Hiacynta – pięknego młodzieńca z mitologii greckiej, przypadkowo zabitego przy Apollina lub Zefira.

Hiacynty cechują się ciemnoniebieskimi (u odmian także różowymi, fioletowymi, białymi i żółtymi) kwiatami zebranymi w gęste grona długości 40 cm, które pojawiają się w IV-V. Pojedynczy kwiatostan kwitnie 7-8 dni.

Hiacynty dobrze zimują w gruncie, lecz zaleca się ich okrywanie gałązkami drzew iglastych, co chroni przed silnym mrozem i wilgocią, której rośliny nie lubią. Rozmnażanie polega na oddzielaniu cebul potomnych, powstających u podstawy cebuli matecznej, i wysadzaniu ich na miejsce stałe.

Hiacynt wschodni. Fot. Aneta Sulborska

Szafirek – Muscari Mill.

Rodzina: Asparagaceae – szparagowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	przepuszczalna
Termin kwitnienia:	IV-V
Długość kwitnienia:	2 tyg.
Rozmnażanie:	cebule przybyszowe, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	do 2 kg/ha – szafirek drobnokwiatowy, do 43 kg – szafirek lazurowy, do 56 kg – szafirek armeński
Kolor obnóży:	niebieski (gdy kwiaty niebieskie) lub biały (gdy kwiaty białe)

Szafirek
Muscari Mill.
[DE] Die Traubenhyazinthen
[EN] grape hyacinth

Nazwa rodzajowa rośliny prawdopodobnie wywodzi się z języka arabskiego, gdzie muskarimi lub muskurimi oznacza zapach przypominający aromat gałki muszkatołowej lub z języka łacińskiego, gdzie muscus = piżmo. Do rodzaju szafirek należy kilka niewysokich (10-50 cm) gatunków roślin cebulowych wytwarzających 1-8 równowąskich liści.

Szafirki mają niewielkie wymagania uprawowe. Dobrze rosną w miejscach słonecznych i półcienistych, najlepiej na glebie przepuszczalnej.

Szafirek drobnokwiatowy. Fot. Aneta Sulborska

Rośliny rozmnaża się z cebul przybyszowych (licznie powstających u podstawy cebuli matecznej), które należy wysadzić do gruntu pod koniec lata lub w październiku na głębokość 5-8 cm. Innym sposobem rozmnażania jest wysiew nasion. Roślina daje też obfite samosiewy. Siewki kwitną po 3-4 latach.

Tulipan – Tulipa L.

L. Rodzina: Liliaceae – liliowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	próchniczna, przewietrzona, zasobna w składniki pokarmowe
Termin kwitnienia:	V
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	cebule przybyszowe
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	żółty, czarny

Tulipan
Tulipa L.
[DE] Die Tulpen
[EN] Tulip

Do rodzaju tulipan należy około 100 gatunków roślin o wzniesionym pokroju. Liście nie mają ogonków, są eliptyczne, sztywne, z nalotem woskowym na powierzchni.. Częścią podziemną jest cebula okryta brązowymi lub brunatnymi łuskami.

W cebulach występuje trująca tulpina, która po ugotowaniu ulega rozkładowi, a cebule stają się jadalne i są wykorzystywane jako pokarm np. w Syrii. W IV-V na bezlistnej łodydze pojawiają się kwiaty, których kształt porównywany jest z wyglądem turbanu, do czego nawiązują perskie dulbend i tureckie tülbend = turban.

Na glebach ciężkich z zastoiskami wody rośliny nie rosną i w efekcie szybko giną. Z zabiegów pielęgnacyjnych zaleca się usuwanie przekwitłych kwiatów, gdyż wytwarzanie nasion osłabia roślinę, natomiast liście należy zostawić do momentu aż same zaschną.

Tulipan ogrodowy z grupy odmian strzępiastych. Fot. Aneta Sulborska

Rośliny rozmnaża się przez cebule przybyszowe wysadzane we IX-X na głębokość 10-15 cm.

Gęsiówka kaukaska – Arabis caucasica Willd.

Rodzina: Brassicacae – kapustowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	praktycznie każda uprawna
Termin kwitnienia:	IV
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	podział, sadzonki, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	~ 3 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Gęsiówka kaukaska
Arabis caucasica Willd
[DE] Die Kaukasische Gänsekresse
[EN] garden arabis

Gęsiówka jest długowieczną, niską (10-15 cm wysokości), kobiercową rośliną polecaną do ogrodów skalnych, obsadzania murków i skarp. Podobnie jak smagliczka skalna należy do „piątki wiosennej” roślin, nadających się na skalniaki.

Sadzonki ukorzeniają się pod osłonami (szklarnie, tunele foliowe, inspekty) w ciągu 2 miesięcy. Na miejsce stałe wysadza się je wiosną w rozstawie 25-30 cm.

Gęsiówka kaukaska. Fot. Aneta Sulborska

Żagwin ogrodowy (= aubrieta, obrecja zwyczajna) – Aubrieta × cultorum Bergm.

Rodzina: Brassicaceae – kapustowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	lekka, przepuszczalna, żyzna
Termin kwitnienia:	IV-V
Długość kwitnienia:	2-3 tyg.
Rozmnażanie:	podział, sadzonkowanie, siew nasion
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	4-9 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Żagwin ogrodowy, aubrieta, obrecja zwyczajna
Aubrieta × cultorum Bergm.
[DE] Die Blaukissen, die Aubrietien
[EN] lilacbush, purple rock cress, rainbow rock cress

Wytwarza owłosione pędy, które formują gęste kobierce i poduszki o wysokości 10-20 cm. Jest to bardzo popularna roślina ozdobna, należąca do tzw. piątki wiosennej, stosowana w ogrodach skalnych.

Jej liście mają eliptyczny kształt, są całobrzegie lub ząbkowane. Czterokrotne kwiaty, w zależności od odmiany, mogą mieć różne odcienie różowego, karminowego, niebieskofioletowego i fioletowego. Tworzą grona na szczycie łodygi w IV-V. Owocem jest łuszczyna.

Można też pobierać sadzonki wierzchołkowe od IX do I (z roślin przetrzymywanych w szklarni) i ukorzeniać je w doniczkach. Przy wysadzaniu na miejsce stałe rośliny należy sadzić z bryłką ziemi gdyż źle znoszą przesadzanie.

Żagwin ogrodowy. Fot. Aneta Sulborska

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"