Dlaczego miód wielokwiatowy jest wyjątkowy?

Dlaczego miód wielokwiatowy jest wyjątkowy?

Miód wielokwiatowy jest uznawany za najbardziej wszechstronny i zróżnicowany spośród wszystkich rodzajów miodu. Jego wyjątkowość wynika z różnorodności roślin, z których pszczoły zbierają nektar – dzięki temu zawiera on szerokie spektrum związków odżywczych, enzymów i minerałów. Jest bogatszy w te substancje niż większość miodów odmianowych.

Miody odmianowe są cenione za specyficzny smak i aromat, ale miód wielokwiatowy przewyższa je pod względem złożoności chemicznej i adaptacyjności biologicznej. Zawiera szerszy zestaw pierwiastków i związków fitochemicznych. Miód wielokwiatowy może być bardzo różnorodny, w zależności od momentu w sezonie, w którym został pozyskany, jak również od warunków środowiskowych, lokalnych. W rezultacie jest to miód o najszerszym spektrum oddziaływania na organizm ludzki, wspierający zarówno profilaktykę zdrowotną, jak i rekonwalescencję.

Miód wielokwiatowy powstaje z nektaru z dziesiątek, a często nawet ponad 90 gatunków roślin, co oznacza bardzo zróżnicowany profil polifenoli, flawonoidów i innych przeciwutleniaczy. Dzięki temu wykazuje on często lepszą aktywność antyoksydacyjną w porównaniu z miodami odmianowymi, które zwykle zawdzięczają swoje właściwości jednej grupie związków występujących w dominującym surowcu (np. rzepak, lipa, wrzos). Oczywiście skład miodu wielokwiatowego zależeć będzie od lokalnej flory pożytkowej – nad stawem, na łące, w pobliżu lasu czy w krajobrazie rolniczym pszczoły znajdą inną paletę roślin miododajnych.

W jednym z badań naukowcy porównywali miody: wielokwiatowy, lipowy, rzepakowy i akacjowy zakupione bezpośrednio od pszczelarzy oraz w supermarkecie. Miód wielokwiatowy pochodzący z pasieki zawierał najwięcej makro- i mikroelementów – aż 133,77 mg składników mineralnych na 100 g produktu. Natomiast miód akacjowy z supermarketu, który wypadł najgorzej w tym zestawieniu, zawierał tylko 27,23 mg/100 g. Warto zauważyć, że miody odmianowe pochodzące bezpośrednio z pasiek także zawierały mniej składników mineralnych niż miód wielokwiatowy. Brano pod uwagę zawartość wapnia, potasu, sodu, magnezu, manganu, cynku, miedzi i żelaza. Wyższa zawartość tych składników przekłada się na silniejsze działanie wzmacniające i regenerujące [Doba, 2020].

Badania zespołów z Uniwersytetu Przyrodniczego i Medycznego w Lublinie wykazały, że miód wielokwiatowy charakteryzuje się równie silnym, a często wyższym działaniem bakteriobójczym niż miody lipowe. W eksperymentach stwierdzono skuteczne hamowanie wzrostu bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, w tym gronkowców koagulazo-ujemnych (CNS), na które miód lipowy nie wykazywał aktywności. Wynika to z obecności różnorodnych enzymów oksydacyjnych oraz związków fenolowych, które działają addytywnie [Burzyńska, 2024]. Działanie addytywne oznacza, że skuteczność hamowania wzrostu bakterii jest wynikiem sumowania się, czyli wzajemnego dodawania się, działania różnych składników miodu (jest to przeciwieństwo synergizmu, gdzie efekt łączny byłby większy niż suma efektów poszczególnych składników).

Właściwości prozdrowotne miodu wielokwiatowego

Różnorodność źródeł nektaru sprawia, że miód wielokwiatowy:

• Wspiera układ odpornościowy, zwiększając odporność na infekcje bakteryjne i wirusowe dzięki enzymom (oksydaza glukozowa, katalaza) generującym nadtlenek wodoru.
• Regeneruje i odżywia, poprawiając funkcje mięśni i nerwów dzięki obecności magnezu i potasu.
• Działa antyalergicznie w wersjach lokalnych, jeśli spożywany jest regularnie, ponieważ zawiera śladowe ilości pyłków kwiatowych.
• Łagodzi stany zapalne skóry i błon śluzowych, co wykorzystuje się w leczeniu oparzeń i ran.

Znaczenie ekologiczne

Zbierając nektar z wielu gatunków roślin, pszczoły przyczyniają się do zwiększenia różnorodności ekosystemów i poprawy zapylenia. W porównaniu z produkcją miodów odmianowych, które są związane z monokulturowymi pożytkami, miód wielokwiatowy sprzyja utrzymaniu bogatej flory łąkowej i polnej (oczywiście udział w tym procesie mają także dzikie owady zapylające, a niektóre z nich są lepszymi zapylaczami dla określonych gatunków roślin).

Lepsze wykorzystanie pożytków

Miód wielokwiatowy powstaje z rozmaitych gatunków roślin kwitnących w sąsiedztwie pasieki. Dzięki temu pszczelarz nie jest uzależniony od występowania jednego dominującego pożytku sezonowego, takiego jak rzepak, lipa czy akacja. Można pozyskiwać go przez cały sezon, od wiosny do jesieni, minimalizując ryzyko nieurodzaju np. z powodu nieprzewidywalności upraw.

Miód wielokwiatowy sprzyja zdrowiu i kondycji pszczół, ogranicza ryzyko chorób i ułatwia rodzinom dojście do siły. Przy zróżnicowanych pożytkach rodzina pszczela lepiej się rozwija niż na monokulturach – nie zachodzi ryzyko niedoborów aminokwasów, witamin i mikroelementów, które są istotne w diecie tych owadów. Pozyskując miód wielokwiatowy, pszczelarz nie musi organizować wędrówek z pasieką. Praca jest spokojniejsza i lepiej dostosowana do biologii pszczół oraz lokalnych warunków.

Miód wielokwiatowy to rozwiązanie praktyczne – zwiększa efektywność produkcji, ułatwia gospodarkę pasieczną i sprzyja zdrowiu pszczół.

Walory rynkowe miodu wielokwiatowego

Miód wielokwiatowy cieszy się zainteresowaniem konsumentów, zarówno przez swoją łagodność smakową, jak i uniwersalność kulinarną. Nie ma też ryzyka złego oznaczenia odmiany miodu – a do takich pomyłek dochodzi dość często i to bez złej intencji pszczelarza (który jest pewny, że pozyskał np. miód lipowy – widział, jak pszczoły oblatywały ten pożytek, a po sprawdzeniu miodu w laboratorium okazuje się, że jest on np. faceliowy lub właśnie wielokwiatowy).

Moda na różnorodne miody odmianowe

W ostatnich latach można jednak zauważyć prześciganie się w oferowaniu różnorodnych miodów odmianowych. Co prawda, tradycyjnie pszczelarstwo w Polsce i Europie było związane z lokalnymi pożytkami roślinnymi – lipą, akacją, wrzosem, rzepakiem lub gryką. Każdy z tych pożytków dawał charakterystyczny miód o wyraźnym smaku, kolorze i aromacie. Stopniowo, wraz z rozwojem handlu zaczęto doceniać tę różnorodność jako element jakości i prestiżu miodu. Obecnie jednak pozyskanie prawdziwych miodów odmianowych jest coraz trudniejsze – pożytki nakładają się na siebie, w wielu rejonach mamy do czynienia z przepszczeleniem (co także wpływa na mniejszą wydajność miodową), a zmiany klimatu pociągają też za sobą problemy z nektarowaniem roślin (przykład lip w ostatnich latach).

Pszczelarze i sprzedawcy miodu zauważyli, że konsumenci coraz częściej wybierają produkty o określonym pochodzeniu (np. miód akacjowy ze względu na jego delikatność, miód lipowy ze względu na aromat czy gryka z uwagi na intensywność smaku). Niektórzy kierują się zaleceniami, np. miód rzepakowy polecany jest na serce, gryczany w przypadku anemii itd. Takie specyficzne miody odmianowe łatwiej sprzedawać, bo można je wyróżnić na tle „zwykłego” miodu wielokwiatowego. To dało początek rynkowej segmentacji miodów.

Co sprytniejsi handlowcy wykorzystują tę modę na miody odmianowe i wprowadzają do oferty coraz to mniej spotykane i wyjątkowe rodzaje tego produktu, które nie spełniają wymogów miodów odmianowych. Bywa też tak, że na fali zainteresowania miodami odmianowymi i bazując na niewiedzy klienta, oferowane są podrabiane miody odmianowe, np. miód malinowy ma intensywnie czerwony kolor (który ma nawiązywać do owoców maliny). Pojawiają się także w ofertach różne odmiany miodów egzotycznych, w tym takie, które nie istnieją(!), jak np. miód z kiwi, czyli aktinidii (aktinidia nie wydziela nektaru, więc niemożliwe jest pozyskanie z niej miodu odmianowego) [Teper, 2024].

Oczywiście nie podważamy właściwości miodów odmianowych pozyskanych zgodnie ze sztuką. Proponujemy zwracać większą uwagę na niedoceniany miód wielokwiatowy, który jest dobry zarówno dla konsumentów, jak i pszczół oraz pszczelarzy.

Miód wielokwiatowy – niedoceniany, a tak wyjątkowy!

Miód wielokwiatowy, nazywany miodem tysiąca kwiatów, to doskonały wybór ze względu na wszechstronne działanie prozdrowotne. Charakteryzuje się on również uniwersalnym, łagodnym smakiem i bogactwem enzymów, przeciwutleniaczy i naturalnych substancji przeciwbakteryjnych, co czyni go idealnym dodatkiem do codziennej diety dla każdego.

Oprac. Teresa Kobiałka

Literatura:

• Burzyńska, M. (2024). Miód wielokwiatowy – uniwersalny czy unikalny? - Pasieka24 - portal dla pszczelarzy z pasją. Pasieka24.Pl. https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/253-pasieka-2-2024/4148-6-dr-inz-marta-burzynska-miod-wielokwiatowy-uniwersalny-czy-unikalny (dostęp 20.10.2025)
• Doba, K., Cieślak, M., & Zmudziński, W. (2020). Ocena zawartości wybranych makro- i mikroelementów w miodach komercyjnych oraz w miodach pochodzących bezpośrednio z pasieki. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 125(2), 78–89. https://doi.org/10.15193/zntj/2020/125/360
• Pereira, A. P., Ferreira, I. C. F. R., Aires, E., Estevinho, L. M., & Bento, A. (2013). Influence of the botanical origin of honey from northwestern Spain on antioxidant components and biological activity. Journal of Apicultural Science, 57(1), 5–15. https://doi.org/10.2478/jas-2013-0001
• Teper, D. (2024). Nic dwa razy się nie zdarza… błędy w oznakowaniu odmiany miodu. https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/biblioteczka-pszczelarza-z-pasja-ksiazki-pasieki/251-pozytki-i-karmienie-pszczol-k2570/3845-nic-dwa-razy-sie-nie-zdarza-bledy-w-oznakowaniu-odmiany-miodu-str-166

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"